TTO - Du lịch công nghiệp (industry travel) là loại hình khá phổ biến ở các nước từ 3-4 thập kỷ trước nhưng còn mới mẻ ở Việt Nam. Du lịch công nghiệp chưa được lưu tâm từ trong suy nghĩ của nhiều chủ doanh nghiệp lẫn quản lý ngành du lịch.
Cần phân biệt khái niệm công nghiệp du lịch khi nói về sự chuyên nghiệp và kỹ nghệ kinh doanh của ngành du lịch và du lịch công nghiệp (industry travel) - một loại hình du lịch.
Du khách tham quan tìm hiểu dây chuyền sản xuất và sản phẩm gốm sứ Minh Long - Ảnh: N.V.M.
Tập trung cho hướng phát triển du lịch công nghiệp. Chậm còn hơn không. Biết đâu ta vẫn còn có thể “đi sau về trước” thiên hạ!
Vẫn bị xem nhẹ
Nhiều
ý kiến cho rằng Việt Nam chưa có công nghiệp du lịch, chủ yếu là dịch
vụ du lịch. Các loại hình du lịch văn hóa, thể thao, sinh thái, tâm linh
và gần đây là nông nghiệp đang thi đua nở rộ thì du lịch công nghiệp
vẫn chơi trò trốn tìm.
Thực tế một số nơi đã vận dụng tự
tổ chức du lịch công nghiệp. Để kinh doanh và tuyên truyền như các thủy
điện Hòa Bình, Sơn La, Yaly (Kon Tum), để tiếp thị và bán sản phẩm như
Trà Cầu Đất Farm (Lâm Đồng), Gốm sứ Minh Long (Bình Dương), Lâu đài rượu
vang Sea Link (Bình Thuận)... Tương đối bài bản là Eco Farm Nam Hội An
(Quảng Nam) và các Eco Farm của Vingroup.
Tuy vậy, trong
báo cáo tổng kết của ngành du lịch, từ trung ương đến địa phương không
hề có loại hình du lịch công nghiệp. Nội dung này trước nay cũng chưa
được đưa vào chương trình đào tạo du lịch từ trung cấp đến đại học.
Điều
này cho thấy loại hình du lịch công nghiệp vẫn còn bị xem nhẹ. Ngày
25-12-2018, Bộ Khoa học - công nghệ có quyết định số 3956/BKHCN giao cho
Trường đại học Văn hóa TP.HCM biên soạn bộ quy chuẩn "Du lịch công
nghiệp và các dịch vụ liên quan" trong 2 năm 2019-2020 sẽ làm nền tảng
để loại hình này định hình và phát triển bền vững.
Tiềm năng và trở ngại
Cách
đây hơn 10 năm, trong một lần tham dự farmtrip do Tổng cục Du lịch Thái
Lan tổ chức, tôi được đến tham quan trại nuôi bò sữa.
Khách
được xem phim, tham quan dây chuyền công nghệ vắt bò sữa, trải nghiệm
lao động, dùng thử và mua sản phẩm. Ai cũng thích thú.
Lần
đó, những người bạn đồng hành của tôi đã nói: "So với Bò sữa Long Thành
ở Việt Nam, nông trại này chẳng là gì cả, nhỏ bé mấy lần về mọi mặt".
Buồn
là đến nay người ta vẫn chỉ biết đến "Bò sữa Long Thành" là trạm dừng
để bán sản phẩm cho khách nội địa. Tiềm lực du lịch vẫn ngủ yên, ngủ quá
lâu!
Trong khi du khách đi Đài Loan, đoàn nào cũng ghé
lò bánh dứa nướng, đặc sản địa phương, hiểu biết và trầm trồ về bánh làm
theo công nghệ ở nước bạn.
Khách được xem phim, hướng
dẫn làm bánh và tự nướng, tham quan dây chuyền làm và nướng bánh trong
lúc chờ bánh chín, ăn thử và mua sản phẩm. Ai cũng vui vẻ móc túi mua
hàng khệ nệ kèm mấy chiếc bánh tự làm được gói trang trọng.
Một
cách tiếp thị giản đơn mà hiệu quả. Tôi liên tưởng đến một hãng bánh
pía lớn ở Sóc Trăng, to và hiện đại hơn nhiều lần cơ sở làm bánh xứ Đài
cũng chỉ bằng lòng với trạm dừng, cho khách nội địa ăn thử và bán bánh.
Gần
chục năm trước, dù chưa làm du lịch, dược sĩ Nguyễn Văn Bé (Ba Phèn)
khi xây dựng nhà máy dược liệu sạch Mộc Hoa Tràm đã dùng kính cường lực
làm vách ngăn.
Tầm
nhìn của ông đã phát huy hiệu quả khi khu du lịch Cánh đồng bất tận với
các dịch vụ tắm rừng dược liệu, tham quan nhà máy trở thành đặc sản của
du lịch Long An hiện nay.
Mô hình của Cầu Đất Farm, Gốm sứ Minh Long, Lâu đài rượu vang Sea Link... rất cần được hoàn thiện thêm và nhân rộng.
Các
nhà máy sản xuất như Vinamilk, Vissan, rau củ và trái cây xuất khẩu,
sản xuất ôtô và phụ tùng, lắp ráp tivi - điện thoại - máy tính, sản xuất
linh kiện điện tử, vật dụng tiêu dùng; các nhà máy ở khu công nghệ
cao... là những tài nguyên cực kỳ phong phú cho du lịch công nghiệp. Có
đến hàng ngàn nhà máy, xí nghiệp quanh các đô thị, tha hồ cho du khách
chọn lựa.
Ngoài lợi ích to lớn về kinh tế, du lịch công
nghiệp dành cho học sinh, sinh viên còn là những đợt hoạt động ngoại
khóa kỳ thú và hướng nghiệp thiết thực.
Đây cũng là cơ
hội quảng bá và bán hàng hiệu quả và ít tốn tiền tiếp thị nhất, không
chỉ cho khách nội địa mà cả khách nước ngoài.
Vẫn thiếu liên kết
Liên kết vốn là thuộc tính của công nghiệp du lịch. Đây luôn là một trong những khâu yếu nhất của du lịch Việt Nam.
Đây
là chuyện về tầm nhìn và tư duy làm du lịch. Nếu có thêm nhiều chủ
doanh nghiệp có tầm nhìn như ông Ba Phèn thì du lịch công nghiệp Việt
Nam đã có diện mạo khởi sắc.
Đã đến lúc phải thay đổi tư duy kinh doanh dịch vụ du lịch, đây là ngành kinh tế tổng hợp, liên quan đến nhiều ngành khác.
Do
vậy đòi hỏi sự liên kết chặt chẽ và phối hợp nhịp nhàng, từ việc tạo ra
sản phẩm, tiếp thị, bán và không ngừng hoàn thiện sản phẩm. Tự thân
ngành du lịch không thể phát triển loại hình này một mình riêng lẻ được.
Tổng cục Du lịch cần khẳng định và khuyến khích các địa phương phát triển loại hình du lịch này.
Du
lịch công nghiệp phải được bổ sung ngay vào chương trình đào tạo của
các trường du lịch. Chủ các doanh nghiệp có điều kiện, khi xây dựng nhà
máy cần tính toán việc tham gia loại hình du lịch công nghiệp như một
kênh tiếp thị, quảng bá sản phẩm.
Bắt đầu từ việc làm
phim tư liệu, phòng chiếu phim, thiết kế ốp kính phòng sản xuất, không
gian trải nghiệm, phòng trưng bày và bán sản phẩm...
Các
công ty lữ hành cần chủ động liên kết xây dựng sản phẩm, bổ sung điểm
đến thuộc loại hình du lịch công nghiệp, làm giàu thêm ngân hàng tour
mới cùng với việc tổ chức tọa đàm, diễn đàn để trao đổi và hợp tác.
Nguyễn Văn Mỹ