Đình Cổ Chế là một ngôi đình cổ, được xây dựng cách đây trên 300 năm, thờ phụng Trung Thành Đại vương thời Hùng Duệ vương thứ 18. Đình có kiến trúc độc đáo, điêu khắc tinh xảo mang đậm phong cách nghệ thuật thời Lê Trung hưng.
Đi ngang qua trung tâm làng Cổ Chế, xã Phúc Tiến, huyện Phú
Xuyên, không ít người sẽ giật mình bởi một di tích cấp quốc gia được bao quanh
bởi khung sắt mái tôn.
Đó chính là đình làng Cổ Chế. Đây là một ngôi đình cổ, được
xây dựng cách đây trên 300 năm, thờ Trung Thành Đại vương thời Hùng Duệ vương
thứ 18.
Đình có kiến trúc độc đáo, điêu khắc tinh xảo mang đậm phong
cách nghệ thuật thời Lê Trung hưng. Đình Cổ Chế có nhiều hình tượng người cưỡi
nghê, cưỡi rồng, cưỡi hổ, nhiều hoạt cảnh dân gian về đời sống nông nghiệp sống
động, độc đáo.
Bước vào đình, du khách không khỏi choáng ngợp bởi vẻ đẹp của
ngôi đình, của những mảng chạm khắc như bay, như múa trên từng thân gỗ. Có những
mảng chạm cực kỳ đặc biệt, hiếm có thể bắt gặp ở những ngôi đình khác có cùng
niên đại như mảng chạm Nghê ổ, với nghê mẹ và 7 nghê con quấn quít.
Bên cạnh hình tượng Nghê, ở ngôi đình này còn có hình tượng
người cưỡi Nghê, người cưỡi Rồng, cưỡi Hổ… đặc sắc và độc đáo không kém. Hoạt cảnh
dân gian cũng được tái hiện với hình ảnh 2 người nắm đuôi trâu kéo lại, không
cho chúng chọi nhau.
Thế nhưng, trái ngược với những hoạt cảnh vui nhộn, đầy chất
dân gian trên, ngôi đình hơn 300 năm tuổi này lại đang đối diện với tình trạng
xuống cấp từng ngày và có thể sụp đổ bất cứ lúc nào.
Mùa mưa bão, ngôi đình này lại thêm 1 lần nữa chịu sự mài
mòn, phá hoại của thời gian. Đình Cổ Chế có dấu hiệu xuống cấp từ năm 2010 khi
hệ thống cột kèo trong đình bị mục, mối mọt, tường vôi bong tróc, mái xô lệch
và bị dột.
Năm 2004, đình được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh (tỉnh
Hà Tây cũ) và đến năm 2015 được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia.
Cũng trong năm này, huyện Phú Xuyên đã trích kinh phí để dựng
khung sắt, mái tôn chống đỡ đề phòng đình sập. Tuy nhiên, đây chỉ là biện pháp
tạm thời. Cho đến nay đã qua 6 trôi năm, đình Cổ Chế vẫn chưa được tiến hành
trùng tu. Hiện dân làng Cổ Chế phải treo biển cảnh báo không lại gần đình vì lo
sợ sập.
Tính mạng của ngôi
đình đang nguy cấp, có lẽ chỉ còn tính bằng ngày. Người dân thôn Cổ Chế đang khắc
khoải từng ngày đợi Nhà nước đồng ý cho trùng tu ngôi đình cổ, trả lại vẻ khang
trang ngày nào cho di tích, đồng thời gìn giữ di sản quý báu của cha ông.