Theo sách Thần tích-sắc phong còn lưu tại đình, đây là nơi được hai anh em Cao Sơn-Quý Minh là Đô chỉ huy sứ Tả tướng quân thời kỳ Hùng Duệ Vương lựa chọn là địa điểm dừng chân trú binh trong thời gian cầm quân chống lại quân Thục. Khi đó mảnh đất này còn được gọi là Trang Hạ Hoàng.

Thấy trong trang khu có một địa hình đẹp, sông núi quanh co, rồng cuộn hổ ngồi, núi tuy không cao mà cát thoai thoải, nước hữu tình mà suối chảy róc rách. Ngay hôm đó, hai ông truyền binh sĩ và nhân dân xây dựng một đồn sở để sau còn là nơi đánh nhau với quân Thục.

Lại thấy đây là nơi có nhiều kẻ trí dũng hơn người, hai ông quyết định lấy Hương Cốc là nơi hai anh em di mệnh lập miếu thờ phụng cốt. Theo sách ghi lại: Đêm qua, anh em ta nằm mơ thấy có một vị thần là Uy Linh Lang xuất hiện ngầm giúp đánh giặc, cho nên ngày sau có lễ thờ cúng thì cũng nên thờ cúng cùng vậy. Từ đó, đình Hương Cốc là  nơi thờ Cao Sơn, Quý Minh và Uy Linh Lang.

Sau khi dẹp giặc, các ông được sắc phong có tên hiệu của thần, rất nhiều các đời vua sau ban sắc phong mỹ tự cho pháp khu Hương Cốc, Trang Hạ Hoàng được thờ phụng.

Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, Đình Hương Cốc hiện còn lưu giữ được hệ thống cổ vật với nhiều chất liệu phong phú, có giá trị lịch sử, nghệ thuật thời Nguyễn như: Kiệu bát cống, ngai thờ, lư hương, đẳng thờ, bảng chúc... Trong thời gian qua, được sự quan tâm của các cấp, các ngành và nhân dân địa phương, ngôi đình đã được sửa chữa, tôn tạo, đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng tâm linh của nhân dân địa phương.

 

 

 Hệ thống cổ vật với nhiều chất liệu phong phú, có giá trị lịch sử, nghệ thuật thời Nguyễn như: Kiệu bát cống, ngai thờ, lư hương, đẳng thờ, bảng chúc…

Ngày 04/4/2018, UBND tỉnh có quyết định công nhận đình Hương Cốc là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh. Việc đón nhận bằng xếp hạng di tích đã khẳng định giá trị lịch sử văn hóa đang được bảo tồn và lưu giữ tại đình, xác lập cơ sở khoa học, cơ sở pháp lý để bảo vệ và phát huy giá trị di tích lâu dài. Đồng thời góp phần tôn vinh những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể đặc sắc, tiêu biểu của đình Hương Cốc.

Hàng năm, vào dịp 10/3 âm lịch tại đình Hương Cốc diễn ra lễ hội trong 5 ngày với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ phong phú thu hút sự tham gia của đông đảo người dân như: Bóng chuyền hơi, chọi gà, cờ tướng, kéo co, liên hoan văn nghệ quần chúng. 

 Lễ hội Đình Hương Cốc diễn với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ thu hút sự tham gia của đông đảo người dân.

Lễ hội Đình Hương Cốc diễn với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ thu hút sự tham gia của đông đảo người dân. Việc duy trì, tổ chức lễ hội đình Hương Cốc không chỉ nhằm tuyên truyền, quảng bá sâu rộng, giới thiệu về tiềm năng du lịch, mà còn giáo dục truyền thống, lịch sử, văn hóa, những nét đẹp của phong tục tập quán của Đất Tổ.

Qua đó tạo sự gắn kết cộng đồng, làng xóm, bồi đắp tình yêu quê hương cho các thế hệ và cơ hội cho các doanh nghiệp giao lưu hợp tác đầu tư, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị của di tích.

Tú Anh