Ngô Quyền quê ở làng Cam Lâm, xã Đường Lâm, huyện Ba Vì, tỉnh Hà Tây (nay là thành phố Hà Nội). Nội dung bản thần tích tại đình Gia Viên, quận Ngô Quyền ghi: Ngô Quyền sinh ra trong một gia đình danh gia vọng tộc, đời đời làm quan ở đất Đường Lâm. Ông ngày càng nổi lên như một hào trưởng hùng mạnh. Trước nguy cơ xâm lăng của giặc Nam Hán, Ngô Quyền, với lòng yêu nước và ý chí quyết bảo vệ nền độc lập dân tộc đã tập trung sức mạnh và trí tuệ của quân dân Đại Việt, xây dựng trận phục kích lịch sử với các bãi cọc trên sông Bạch Đằng, đánh bại quân Nam Hán.

Cuộc kháng chiến chống quân Nam Hán của Đại Việt dưới tài thao lược của Ngô Quyền đã giành được thắng lợi lịch sử huy hoàng, chấm dứt nghìn năm Bắc thuộc của dân tộc Việt Nam.

 

 

Ngôi đình xưa được khởi dựng vào thế kỷ XVII, XVIII. Đình có quy mô kiến trúc bề thế, bố cục chữ đinh, gồm: 5 gian tiền tế và 2 gian hậu cung. Kiến trúc kiểu chéo đao tàu góc, ván sàn lòng thuyền, theo mô típ truyền thống thường thấy vào thời Lê Trung Hưng. Phía trước có hồ nước hình vuông, khuôn viên xung quanh có nhiều cây cổ thụ.

Trải qua thời gian, năm tháng, qua nhiều lần tôn tạo, ngôi đình xưa không còn. Qua khảo sát cho thấy, đình Phương Lưu mới được trùng tu, trên dấu vết còn lại của 4 bộ vì gỗ lim có niên đại thời Nguyễn. Đồng thời, trên thanh câu đầu có ghi dòng chữ Hán: “Hoàng triều Khải Định Phương Lưu toàn xã trùng tu đình vũ”; “Khải định Giáp Tý trọng Đông cát nhật lương thời, thụ trụ thượng lương”, có nghĩa “Toàn xã Phương Lưu trùng tu đình vũ vào triều vua Khải Định; vào ngày tốt, tháng 11 năm Khải Định 9 (1924), đặt chồng nóc”.

Năm 1935, đình bị xuống cấp nghiêm trọng, do đó năm 1937, dân làng cùng nhau góp công, của trùng tu lại ngôi đình. Đến năm 1953, cuộc kháng chiến chống Pháp bước vào giai đoạn ác liệt, nên mọi hoạt động tổ chức tế lễ, rước sách bị gián đoạn, dân làng chỉ thắp hương vọng hàng tháng.

Từ năm 2010 đến 2014, đình được tu sửa tạm thành nhà văn hóa phường. Mãi đến năm 2015, ngôi đình mới được đại tu, tôn tạo và khánh thành vào tháng 2/2016. Ngôi đình có kiến trúc theo phong cách truyền thống Đao tàu Lá mái, các góc mái uốn đầu đao, gồm 5 gian tiền tế và 3 gian hậu cung, mái lợp ngói mũi, nền lát gạch bát. Phía trước có hồ tụ thủy vuông, bên trái có nhà bia, bên phải là giải vũ.

Hiện đình Phương Lưu còn lưu giữ được nhiều hiện vật có giá trị như: Sắc phong, cuốn thư, nhang án, câu đối phẳng, tảng kê cột, tảng đá kè hiên, tượng Thành hoàng.

Hàng năm, nhân dân chỉ tổ chức lễ hội vào các ngày từ 14 đến 16. Trong lễ hội, có tổ chức rước kiệu từ miếu về đình, còn các tiết lễ khác chỉ dâng hương. Phần lễ được dân làng tổ chức theo đúng nghi thức truyền thống, gồm biện lễ tế cáo yết, rước kiệu, tế chính hội, lễ tiễn thuyền và tế tạ. Phần hội được tổ chức các trò chơi dân gian như: Kéo co, đi cầu thùm, bắt vịt, chọi gà và hát chèo sân đình. Vào dịp lễ hội, mọi người thường tụ hội về đình, tỏ lòng tri ân tới các vị Thành hoàng, những người có công với dân với nước; cầu mong cho mưa thuận gió hòa, nhân khang vật thịnh. 

Ngày 15 tháng 11 năm 2016, Uỷ ban nhân dân thành phố ra quyết định số 2825-QĐ/UBND công nhận đình Phương Lưu, phường Đông Hải, quận Hải An là Di tích Lịch sử cấp thành phố.

Nguồn: Thành Đoàn Hải Phòng