Mộ và Miếu thờ Mai Hắc Đế nằm cạnh sông Lam, tựa lưng vào Hùng Sơn (còn gọi là núi Đụn), thế đất rồng chầu, linh thiêng nổi tiếng. Mai Hắc Đế tên thật là Mai Thúc Loan, quê gốc ở thôn Gò Mơ, nay là xã Hộ Độ, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh. Ngài sinh vào cuối thế kỷ thứ VII, tại thôn Ngọc Trừng, xã Đông Liệt, nay là xã Nam Thái, huyện Nam Đàn.

Ngài dấy nghĩa, lãnh đạo nhân dân ta chống lại ách đô hộ của nhà Đường vào tháng 4 năm Quý Sửu 713. Cuộc khởi nghĩa nhanh chóng lan ra một vùng rộng lớn ở Châu Hoan, Châu Diễn, Châu Ái, tranh thủ được sự đồng tình, giúp đỡ của các lân quốc Chân Lạc, Lâm Ấp.

Khu vực này được chọn làm đại bản doanh của nghĩa quân, khi ngài xưng đế, chọn Hùng Sơn, Sa Nam làm quốc đô, lấy tên nước là Vạn An. Ở đền thờ ngài, từ xa xưa đã có một bài thơ chữ hán, tạm dịch:

Hùng cứ Hoan Châu đất một phương

Vạn An thành lũy, Vạn An hương

Bốn phương dậy tiếng phù Mai Đế

Trăm trận sức dư át Lý Đường

Khu di tích Vua Mai Hắc Đế

Để tưởng nhớ công ơn Vua Mai Hắc Đế, một ngôi đền đã được lập để thờ ông. Đền được xây dựng trên một mảnh đất rộng rãi thoáng đãng tại vùng đất Sa Nam. Là một ngôi đền khang trang, to đẹp, Đền được giữ nguyên kiến trúc theo kiểu chữ “Tam”, hạ điện 5 gian theo kiểu chồng diêm 8 mái, quy mô tương đối lớn, trang trí rồng phương công phu, các câu đối, đại tự, hương án kiệu rồng được sơn son thiếp vàng lộng lẫy. Đền có diện tích trên 10.000m2.

Cổng đền Vua Mai

Đền thờ được trùng tu lần mới nhất vào năm 2005, gồm 3 phần: Thượng điện thờ vua và gia quyến, Trung điện thờ các thân tướng, nghĩa liệt của vua. Hạ điện là nơi hành lễ, thờ cúng cộng đồng và lưu giữ nhiều hiện vật còn lại từ xưa như long ngai, bài vị, câu đối.

 

 

 

 

 

 

 

 Bên ngoài khu Đền

Khu mộ Vua Mai cách đền Đền Vua Mai 3km, đi thuyền ngược theo tả ngạn sông Lam là đến. Lăng mộ vua Mai được xây dựng trong thung lũng núi Đụn rộng vài chục mẫu, ba mặt có núi bao quanh, nhìn thẳng ra dòng sông Lam. Ngôi mộ được xây theo kiểu miếu ở trên, mộ ở dưới. khu mộ đã có qui mô bề thế, trang trí công phu, gồm có mộ, hậu cung, bái đường.

 

 

 

 

 

 

 Đền thờ vua Mai Hắc Đế

 

 

 Lăng mộ vua Mai được xây dựng trong thung lũng

Cách khu lăng mộ vua Mai vài ba cây số về phía Bắc có lăng mộ Mẹ vua Mai, đặt tại núi Giẻ ở làng Ngọc Trừng  xã Nam Thái, năm 2000, ngôi mộ đã trùng tu và tôn tạo trên cơ sở giữ nguyên hài cốt tại vị trí người dân địa phương mai táng khi bà tử nạn cách đây hơn 1.300 năm trên đỉnh núi Giẻ.

Lăng mộ Thân mẫu vua Mai

 

 

 

 

 

 

 

 

  Điện thờ bên trong Đền vua Mai Hắc Dế

 

 

Người dân đến thăm Lăng mộ.

Hằng năm tại đền thờ vua Mai, ngoài các lễ hội đầu năm còn có các ngày giỗ mẹ vua, các hoàng hậu vào tháng 7 và ngày giỗ vua vào ngày 16.9 thu hút đông đảo nhân dân trong vùng và nhiều du khách.

Bên cạnh lăng vua Mai và miếu còn có miếu thờ Mai Thiếu Đế tức Mai Thúc Huy. Nhà bên có các ban tứ trụ triều đình.

Nguồn: Lên Đàng.