Sơ lược về lịch sử Phật giáo Triều Tiên. Phật giáo đến Triều Tiên từ Trung Quốc vào khoảng cuối thế kỷ thứ IV. Sự truyền bá và phát triển của Phật giáo đại thể chia làm một số giai đoạn.
1) Thời kỳ Tam quốc
Phật giáo bắt đầu truyền vào Triều Tiên từ thời Cao Cú Ly (miền
Bắc Triều Tiên). Theo Hải Đông cao tăng truyện quyển 1, vào năm thứ 2 triều Cao
Cú Ly Tiểu Thú Lâm Vương (Cao Khâu Phu, 372), Phù Kiên, Tiền Tần Trung Quốc,
phái sứ giả và sư Thuận Đạo đưa kinh và tượng Phật qua Cao Ly. Hai năm sau, sư
A Đạo, người Đông Tấn, đến Cao Cú Ly. Đến năm thứ 5 (375), Tiểu Thú Lâm Vương
xây chùa Y Phất Lan cho A Đạo, chùa Tỉnh Môn cúng dường Thuận Đạo.
Đó là những bằng chứng cho sự khởi đầu Phật giáo du nhập Triều
Tiên. Vào năm đầu vương triều Chẩm Lưu (384) của Bách Tế(2) (thuộc Tây Nam Bộ),
vua đón tiếp Phạn Tăng Ma La Nan Đà đến từ Đông Tấn. Năm sau tại Hán Sơn, Châu
Kiến tạo Phật tự, đồng thời độ được 10 người thường dân xuất gia. Phật giáo Tân
La(3) (vùng Đông Nam) từ Cao Cú Ly truyền vào dưới thời Nạp Chi vương (417457),
ban đầu bị phản kháng, đến năm Pháp Hưng thứ 15 (528) mới chính thức lưu truyền.
Đến thế kỷ thứ VI, Phật giáo đã truyền bá rộng rãi. Thời kỳ
Tùy Đường Trung quốc, các tông phái và giáo lý Đại Tiểu thừa đã xuất hiện ở
Triều Tiên, trong đó tông phái có ảnh hưởng tương đối lớn là Tam Luận tông và
Luật tông. Đương thời, dưới sự hỗ trợ tích cực của chính quyền phong kiến Tam
quôc (thuộc Triều Tiên), rất nhiều Tăng nhân đến Trung Quốc cầu pháp. Những vị
tăng nổi tiếng thời bấy giờ như: Cao Cú Ly có Tăng Lãng đại sư, Nghĩa Uyên, Thực
pháp sư, Ấn pháp sư, v.v...; Bách Tế có Khiêm Ích, Huệ Từ, v.v...; Tân La có Vô
Tướng, Viên Quang, Từ Tạng Viên Thắng, Huệ Thông, Thắng Thuyên, v.v.... Trong số
đó có rất nhiều vị đến Ấn Độ cầu pháp. Khiêm Ích đến Ấn Độ để tham cứu Phạn ngữ
và Luật bộ. Lúc về nước, ngài mang theo rất nhiều Phan bản phiên dịch và nghiên
cứu, góp phần thúc đẩy Luật tông dưới thời Tam quốc truyền bá nhanh chóng; Huệ
Siêu từng giẫm khắp Ngũ Thiên Trúc, trước tác Vãng ngũ Thiên Trúc truyện, chủ yếu
giới thiệu về địa lý, giao thông, văn hóa và phong tục tập quán của Ấn Độ và
các nước xung quanh, góp phần thúc đẩy sự giao lưu văn hóa Trung Ấn.
Phật giáo thời kỳ này đã làm chiếc cầu nối cho Phật giáo
Trung Quốc truyền vào Nhật Bản. Giữa thế kỷ thứ VI, Thanh Minh vương của Bách Tế
tặng Nhật Bản tượng Phật Thích Ca bằng đồng vàng và kinh-luận-phan-cái. Sau
đó, Huệ Từ đến Nhật Bản dạy Thái tử Thánh Đức; Huệ Quán đến Nhật và trở thành Tổ
khai sáng Tam Luận tông; Thẩm Tường đến Nhật, mở đầu cho sự truyền bá Hoa
Nghiêm tông. Thời kỳ Tam quốc, sự lưu truyền của Phật giáo tuy phát triển rộng,
nhưng vẫn còn ở giai đoạn truyền bá và giải thích giáo nghĩa.
2)Thời kỳ vương triều Tân La
Phật giáo Triều Tiên thực sự hung thịnh kể từ khi vương triều
Tân La thống nhất Tam quốc. Lúc này, các nhà Phật học trứ danh xuất hiện cùng với
những trước tác của họ, như Nguyên Hiểu, Cảnh Hưng, Nghĩa Tướng, Viên Trắc,
Thái Hiền, Nghĩa Tịch, Tuyên Chứng, Thắng Trang, v.v… Trong đó, ảnh hưởng mạnh
nhất đối với Phật giáo Triều Tiên là Nguyên Hiểu, Nghĩa Tướng và Viên Trắc. Những
tác phẩm của họ đã đặt nền tảng lý luận cho Hoa Nghiêm tông và Duy Thức tông
mang sắc thái dân tộc Triều Tiên.
Thời kỳ này có 4 tông phái chủ yếu:
1. Niết Bàn tông: do sư Phổ Đức, người Cao Cú Ly, sáng lập tại
chùa Cảnh Phúc.
2. Luật tông: do sư Từ Tạng người Tân La sáng lập tại chùa
Thông Độ.
3. Hoa Nghiêm tông (Nhất danh Viên dung tông): có 2 phái, một
phái do Nguyên Hiểu sáng lập tại chùa Phần Hoàng ở Khánh Châu, còn gọi là Hải
Đông tông; phái khác do Nghĩa Tướng sáng lập, sau khi nhận được sự truyền thừa
của Trí Nghiêm nhà Đường (Hoa Nghiêm tông). Ngài xây dựng tổ đình tại chùa Phù
Thạch, nên còn gọi là Phù Thạch tông.
4) Pháp Tướng tông: do Chân Biểu tuyên luật sư sáng lập tại
chùa Kim Sơn, tuyên truyền Du già Duy thức.
Ngoài ra, hệ thống Mật giáo có Thần Ấn tông (hay Văn Đậu Lâu
tông) và Tổng Trì tông (hoặc Chân Ngôn tông). Minh Lãng sáng lập Thần Ấn tông
vào năm Thiện Đức thứ IV (635). Ngài được truyền thọ các bản dịch của Bạch Thi
Lê Mật Đa La(4) về bí pháp của Thần Ấn tông. Theo lịch sử Mật giáo, tông phái
này thuộc Tạp mật trước đây như Thiện Vô Úy, Kim Cang Trí. Người sáng lập ra Tổng
Trì tông là Huệ Thông. Ngài sang Trung Quốc thọ ấn quyết về Thiện vô úy, trở
thành một phái Mật giáo Thiện vô úy. Huệ Nhật thọ Mật pháp với Huệ Quả ở chùa
Thanh Long, thỉnh về nước Đại Nhật kinh, Kim Cang Đảnh kinh, Tô Tất Địa kinh,
v.v…; rồi truyền bá rộng rãi Mật giáo ở Tân La. Thành thật học phái, Câu xá học
phái cũng được truyền bá ở nhiều nơi.
Đầu thế kỷ thứ IX, Thiền tông Trung Quốc bắt đầu truyền vào
Triều Tiên. Năm Tuyên Đức thứ 5 (784), Đạo Nghĩa đến Kiền Châu, Tây Đường theo
Trí Tạng cầu học tâm pháp. Năm 822, sau khi trở vê nước, ngài truyền bá Đạt ma
thiền, mở đầu cho việc truyền bá Nam tông thiền, tuy không được hưng thạnh cho
lắm, nhưng trở thành phái Ca Trí Sơn, một trong những hậu lai của Thiền môn cửu
sơn.
Năm Hưng Đức thứ 3 (828), Hồng Trắc đến Trung Quốc thọ pháp
với Trí Tạng, sau về nước truyền bá Thiền pháp tại chùa Thực Tướng, mở ra một
phái khác thuộc Thiền môn cửu sơn Thực Tướng Sơn phái, Thiền tông bắt đầu
hưng thịnh. Cuối thời Tân La, Đạo Sằn kết hợp tư tưởng thiện căn công đức của
Phật giáo với Âm dương Ngũ hành của Đạo giáo và thuyết Phong thủy địa lý,
khai sáng nên “Kỳ Phúc Phật giáo”mang sắc thái riêng, khiến cho Phật giáo càng
thêm thần bí hóa. Lúc này, GiáoThiền cạnh tranh với nhau, thế lực Phật giáo dần
dần suy yếu.
3)Thời kỳ vương triều Cao Ly
Cao Ly sau khi thống nhất đất nước, vì thâm tín Phật giáo,
Thái tổ Vương Kiến xây Tháp hộ Tăng, Phật giáo lại hưng thịnh. Nghĩa Thiên,
vương tử thứ tư của Văn Tông, xuất gia, được phong làm Hựu Thế Tăng thống, đời
xưng là Nghĩa Thiên Tăng thống.
Vào thời Tuyên Tông năm thứ 2 (1084), ngài đến nước Tống,
bái phỏng cao tăng đại đức, học giáo nghĩa Hoa Nghiêm, Thiên Thai, giới pháp và
phương pháp thiền. Đến năm Túc Tông thứ 2 (1096), ngài sáng lập Thiên Thai tông
của Cao Ly.
Thời kỳ đầu của vương triều Cao Ly, học giả Hoa Nghiêm là
Quân Như, Pháp Tôn của Hoa Nghiêm tông Bắc Nhạc (Hy Lãng), dung hòa sự khác biệt
với Nam Nhạc (Quán Huệ), cùng Nhân Dụ thủ tòa cùng xướng tông chỉ quy nhất,
phát triển mạnh mẽ thành phong trào.
Cực kỳ sùng tín Tam bảo, Quang Tông vương không chỉ cho xây
chùa Quy Pháp tại Tùng Nhạc, mà còn ha chiếu cho Quân Như làm trú trì. Đến
trung kỳ, thiền môn ngày càng tỏ ra suy yếu. Lúc này có Trí Nột lập ra Hội Trí
Huệ, xiển dương tu Thiền.
Thế là thiền sư luân lưu xuất hiện, mang phong thái Thiền
Tào Khê, phục hưng lại Thiền tông. Trí Nột trở thành Tổ sư phái Thiền Tào Khê.
Ngài nghiên cứu Hoa Nghiêm, trước tác Viên đốn thành Phật luận, từ tông điển của
Tào Khê tông. Về sau, Thái Cổ Phổ Ngu đến Nguyên thọ pháp với Ốc Thanh Củng, rồi
trở về nước thống nhất Thiền môn cửu sơn thành một tông, gọi là Tào Khê tông
(hay Thiền Tịch tông).
Lúc đó Thiên Thai tông cũng được xem là một phái của Thiền
tông, nên Thiền tông Triều Tiên có 2 phái Tào Khê và Thiên Thai. 5 tông của Phật
giáo Triều Tiên cũng đổi tên như Viên Dung tông đổi thành Hoa Nghiêm tông, Pháp
Tướng tông thành Từ Ân tông, Pháp Tính tông thành Trung Đạo tông, Giới Luật
tông thành Nam Sơn tông, Niết Bàn tông thành Thủy Hưng tông. Sau gọi chung là
“Ngũ giáo nhị tông”.
Thành tựu nổi bật nhất của Phật giáo thời kỳ này là việc xuất
bản Đại tạng kinh. Năm Hiển tông thứ 2 (1010), với khẩu hiệu “Đan Quán Kì
Nhương”, Đại tạng kinh khởi khắc (tổng cộng hơn 6.000 quyển) và tạo nên sự kiện
mang tính toàn quốc. Trải qua hơn 70 năm, đến năm thời Tuyên Tông vương (1087)
thì hoàn thành, được cất giữ tại chùa Phù Nhân, núi Bát Công.
Năm Cao Tông thứ 19 (1232), bản kinh bị quân Mông Cổ phá hủy.
Đến năm 24 (1237), vua phát nguyện xây lại Đô giám, trải qua 16 năm, khắc thành
bản kinh hơn 8 vạn miếng. Cao Ly tạng hoàn thành khoảng 6.780 quyển, hiện lưu
giữ tại chùa Hải Ấn, núi Ca Da ở Hàn Quốc.
Sau khi hoàn thành sự nghiệp khắc kinh, Nghĩa Thiên đến Tống
du sơn ngoạn thủy 14 tháng trời, thu thập kinh điển Phật giáo, trở về nước thiết
lập giáo tạng đô giám, khắc in kinh, gọi là Tục tạng kinh của Nghĩa Thiên.
Theo Tân biên chư tông giáo tạng mục lục, San hành dự định mục
lục, Tục tạng kinh thâu lục nội ngoại Phật điển hơn 1.000 bộ, trên 4.000 quyển,
nhưng đại bộ phận đã thất truyền, hiện tại còn sót lại 20 bộ.
4) Thời kỳ vương triều Lý (Triều Tiên)
Cuối thế kỷ XIV, Thái tổ Lý Thành Quế thống nhất bán đảo Triều
Tiên, lấy quốc hiệu Triều Tiên, cũng gọi là Triều Lý. Chủ trương tôn Nho bài Phật,
lúc lên ngôi ông liền đày Tăng lữ vào trong cung cấm. Năm Thế Tổ (Thái Tông) thứ
6, ông ghép ba tông Tào Khê, Thiên Thai va Từ Nam thành Thiền tông; ghép Hoa
Nghiêm, Từ Ân, Trung Thần, Thủy Hưng và Nam Sơn thành Giáo tông. Sau đó gom
Giáo Thiền nhị tông lại làm một, chỉ giữ lại một số tự viện.
Đến thời Minh Tông (15451566), với sự nỗ lực của Thiền sư
Phổ Vũ và sự bảo hộ của hoàng hậu Văn Định, Phật giáo Thiền tông có được chút
khởi sắc nhưng không bao lâu lại suy yếu.
Thời Thành Tông càng ngăn cấm cúng dường Tăng lữ và hủy tượng
Phật để làm binh khí. Việc xuất gia bị coi là quốc cấm. Mãi đến “loạn Nhâm
Thìn” (1592), tướng Nhật Bản, Phong Thần Tú Cát, dẫn đại quân xâm chiếm Triều
Tiên, Tuyên Tổ lánh nạn đến Nghĩa Châu, lúc đó có Thiền sư Thanh Hư Hưu Tịnh
soái lĩnh môn đồ và chiêu mộ Tăng binh 5.000 người, cùng quân Minh tác chiến,
khôi phục kinh thành, đuổi chạy quân Nhật.
Tuyên Tổ sau khi trở về cố đô, sắc hiệu ngài làm Quốc Nhất
Đô đại thiền sư. Sau ngài tu tập ở núi Diệu Hương, trước tác Thanh Hư đường tâp
8 quyển, v.v… Đến lúc này, Phật giáo Thiền tông được khôi phục. Trong khoảng
500 năm thống trị, triều Lý thường dùng chính sách tôn Nho bài Phật, nhưng Phật
giáo thời kỳ Tân La Cao Ly đã thấm sâu trong lòng dân chúng. Từ 1910 đến năm
1945, Triều Tiên bị Nhật Bản thôn tính, Tăng nhân Phật giáo Triều Tiên cũng
công khai lấy vợ ăn thịt. Do vậy, giáo đoàn phân thành 2 phái: Tăng độc thân và
Tăng lấy vợ.
Sau Thế chiến thứ II, Phật giáo vẫn tiếp tục lưu truyền ở
bán đảo Triều Tiên. Bắc Triều Tiên đã từng thành lập Phật giáo Tổng vụ viện,
sau đổi thành Phật giáo đồ Trung ương ủy viên hội.
Những năm đầu thập kỷ 1950, tu viện phần nhiều bị ngoại bang
thiêu đốt. Chiến tranh Triều Tiên (19501953) miền bắc Triều Tiên gần như trở về
thời kì đồ đá do bom của Mỹ và đồng minh rải thảm, rất nhiều chùa bị phá hủy
hoàn toàn hoặc một phần.
Sau đây xin giới thiệu một số ngôi chùa cổ hiện vẫn đang được
các Tăng ni Phật tử tu hành tại Bắc Triều Tiên.
* Chùa Pohyon (Phổ Hiền) ở huyện Hương Sơn
(Hyangsan) tỉnh Bình An Bắc (Phyonganbuk), chùa được xây dựng vào thời Cao Ly
đầu TK XI trên núi Myohyang. Đây là trung tâm Phật giáo lớn nhất tại miền bắc
Triều Tiên, Trong chiến tranh nó đã bị bom Mỹ đánh hư hại nặng, chùa đã được
trùng tu nhiều lần và được UNESCO công nhận là di sản Thế giới.
* Chùa Anguk ở Bình Thành (Pyongsong) tỉnh Bình An Nam
(Pyongannam), chùa xây dựng trên sườn núi Pongrin năm 503 thời Cao Câu Ly.
Chùa xây dựng lại năm 1419 thời Cao Ly, đến năm 1785 vua Chongjo nhà Triều Tiên
cho xây dựng lại lần nữa.
* Chùa Chŏnju nằm trên phía nam của núi Yaksan huyện
Yongbyon, tỉnh Bình An Bắc (Pyonganbuk). Được xây dựng năm 1684 trong triều đại
Triều Tiên, giữa đền thờ ngày nay vẫn sảnh cầu nguyện chính được gọi là
Pokwang. Chùa Chonju là một trong sáu danh thắng đẹp nhất Yongbyon. Bên cạnh
chùa còn một số nhà ngang và kí túc xá cho Phật tử hành hương.
* Chùa Simwon ở huyện Yontan, tỉnh Hoàng Hải Bắc (Hwanghaebuk).
Ngôi chùa có đại điện bằng gỗ lâu đời và một cây đào cổ thụ và những bảo tháp
có từ thời Cao Ly.
* Chùa Songbul nằm trên núi Jongbang ở Sa Lý Viện (Sariwon)
tỉnh Hoàng Hải Bắc (Hwanghaebuk), chùa xây dựng năm 898 gồm sáu tòa nhà, trong
đó có một tòa nhà bằng gỗ lâu đời.
* Chùa Ryonghung xây dựng năm 1048 dưới triều Cao Ly, chùa nằm
trên núi Paegun thuộc xã Ponghung huyện Yonggwang tỉnh Hàm Kính Nam (Hamgyongnam)
đến thời Triều Tiên năm 1794 chùa được xây dựng lại.
* Chùa Kaesim nằm trên núi Thất Bảo (Chilbo) nổi tiếng, tỉnh
Hàm Kính Bắc (Hamgyongbuk), chùa xây dựng năm 826 dưới thời vương quốc Bột Hải
(Palhae) và trùng tu năm 1377 dưới triều đại Cao Ly. Chùa có dãy nhà dài làm tu
viện và kho lưu trữ nhiều tác phẩm điêu khắc, tranh vẽ và kinh điển Phật giáo.
Cây hạt dẻ trên 200 năm tuổi và tháp chuông đồng hồ từ năm 1764. Tất cả đều là
báu vật Quốc gia.
* Chùa Quan Âm (Kwanum) nằm trong lâu đài Taehung trên thung
lũng tuyệt đẹp giữa núi Chonma và Songgo thuộc cố đô Khai Thành (Kaesong) chùa
là bảo vật Quốc gia. Được đặt theo tên Phật Bà Quan Âm từ bi, chùa xây dựng năm
970 khi một nhà sư gửi hai bức tượng nữ thần bằng đá cẩm thạch hiện vẫn còn
trong hầm phía sau chùa. Đến năm 1393 chùa được xây dựng lại dưới triều đại Cao
Ly và sau đó cải tạo vào năm 1646 dưới triều đại Triều Tiên. Chùa còn lưu giữ
nhiều di vật cổ như 7 Kinh phổ thời Cao Ly và pho tượng Phật Bà Quan Âm.
* Chùa Yongmyong nằm dưới chân đồi Moranbong soi bóng xuống
sông Đại Đồng tại thủ Đô Bình Nhưỡng. Một phong cảnh tuyệt đẹp được xây dựng thời
Cao Câu Ly và được trùng tu dười thời Triều Tiên. Thời kì Nhật Bản chiếm đóng
đã đổi tên thành Eimeiji và trùng tu lại thành một địa điểm du lịch nổi tiếng.
Bom Mỹ đã san phẳng chùa trong chiến tranh còn sót lại mỗi nhà thờ bằng đá, khi
dừng chiến chính phủ CHDCND Triều Tiên đã phục dựng lại và bây giờ là một danh
lam thắng cảnh tuyệt đẹp bên sông Đại Đồng.
* Chùa Seoun ở huyện Yongpyon tỉnh Bình An Bắc (Pyonganbuk)
chùa được xây dựng dưới triều đại Triều Tiên.
* Chùa An Hòa (Anhwa) ở phường Cao Ly (Koryo) cố đô Khai
Thành (Kaesong) chùa được xây dựng thời Cao Ly.
* Chùa Ryangcheon ở xã Rakchol huyện Kowon tỉnh Hàm Kính Nam
(Hamgyongnam) chùa được xây dựng thời Cao Ly.
* Chùa Kwangbop tọa lạc ở chân núi Taesong, Bình Nhưỡng.
Chùa xây dựng vào năm 392 là trung tâm sinh hoạt tôn giáo của người dân thủ đô.
Theo Bloger Lọ Lem
https://lolem24c.blogspot.com/2016/08/phat-giao-trieu-tien-va-nhung-ngoi-chua.html