Cá trôi vừa được đánh bắt - Ảnh: MINH KỲ

Chiều thu, đầm Lâm Bình (xưa gọi là đầm Lâm Đen, xã Phổ Cường, H.Đức Phổ, Quảng Ngãi) tựa chiếc gương khổng lồ in nền trời xanh thẳm lơ lửng vầng mây trắng bay.

Đầm đổ nước vào dòng sông Trường rồi hợp với hạ lưu sông Lò Bó và cùng hòa nước với dòng sông Thoa trước khi đổ ra biển qua cửa Mỹ Á. Nước trong đầm độ mặn rất thấp cùng lượng thủy sản dồi dào, là nguồn cung cấp cá tôm cho người dân quanh vùng.

Các loài cá đánh bắt nơi đây chế biến nhiều món ăn ngon, mang hương vị đặc trưng, đặc biệt là cá trôi.

Cá trôi mang về đến nhà còn tươi rói dùng dao chặt vi, móc mang và mổ bụng rồi cắt khúc rửa sạch vớt ra rổ cho ráo nước. Đun nước sôi trên bếp cùng với ít muối hạt rồi cho cá vào nồi, thêm vài lát ớt cay để khử mùi tanh rồi nêm thêm gia vị.

Cá vừa chín thì cho ít tiêu xay nhuyễn cùng rau nén và ngò cắt ngắn rồi nhấc xuống khỏi bếp là đã có món cá trôi kho lạt dân dã, phảng phất hương vị đồng quê. Món cá trôi kho lạt ăn với cơm hay bún đều ngon.

Có lẽ nhờ bơi lượn tìm mồi trong đầm và trên các dòng sông nên thịt cá trôi ở đây mang hương vị đặc trưng, hiếm nơi nào có được. Vị ngọt béo từ thịt cá quyện cùng gia vị và hương thơm của rau ngon khó diễn tả thành lời.

Chén cơm gạo lúa mới chan nước kho cá ngọt bùi trong cả bữa ăn.

Ngư dân chèo ghe thả lưới bắt cá trên đầm - Ảnh: MINH KỲ

Một góc đầm Lâm Bình - Ảnh: MINH KỲ

Cá trôi càng thêm đậm đà hương vị khi um cùng cà chua chín với phương pháp chế biến khá đơn giản. Đun sôi dầu phộng cùng hành tím thái lát đến khi tỏa hương thơm thì cho ít nước vào nồi.

Dạo quanh vườn nhà bẻ vài nhánh sả, chọn phần gốc rửa sạch, đập giập rồi cho vào nồi cùng với gia vị. Khi nước sôi, cho cá vào nồi, thêm ít nước vừa ngập thịt cá. Tiếp đến, nêm gia vị cho vừa ăn, thêm ít cà chua chín thái múi bưởi rồi đun nhỏ lửa cho thịt cá ngấm đều.

Khoảng mươi phút sau, cá chín tỏa hương thơm phức thì cho rau thơm, ngổ điếc, ngò gai thái nhỏ, thêm ít tiêu xay nhuyễn rồi nhấc khỏi bếp, dùng vá và đũa gắp cá bày ra đĩa.

Món cá trôi um cà chua chín ngon khó gì sánh bằng nên thường được người dân quê tôi dâng cúng để bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên. Và trong mâm cỗ luôn nhường những bậc cao niên gắp trước để biểu thị sự tôn kính.

Món cá trôi kho lạt - Ảnh: MINH KỲ

Đĩa cá trôi um với cà chua chín - Ảnh: MINH KỲ

Cá trôi đầm Lâm Bình còn được những người phụ nữ nơi làng quê chế biến nhiều món ăn ngon, đậm đà hương vị: hấp, nấu cháo, canh chua...

Có lẽ nhờ thế nên con cá trôi nơi đây luôn đọng lại trong ký ức của nhiều người, là “sợi dây níu chân” những người con sinh sống phương xa trở về quê nhà.