Dân trí - Từng được mệnh danh là “ngũ quý hà thủy”, cá dầm xanh là một trong 5 loại cá tiến Vua hiếm có khó tìm trong truyền thuyết. Nếu có may mắn được thưởng thức, chắn chắn thực khách sẽ không ngớt lời khen ngợi với hương thơm và vị ngọt từ thịt cá rất đặc trưng.
Cá dầm xanh là một loài cá thuộc họ cá chép, thường sống ở tầng đáy của sông, nhất là các con sông, con suối của vùng núi Tây Bắc. Loại cá này sống và di cư theo mùa. Mùa nước trong, từng đàn cá ngoi lên để tận hưởng không khí trong lành và làn nước mát lạnh. Nhưng đến mùa nước đục, cá dầm xanh lại chui vào các hang đá và sống ẩn mình.
Cá dầm xanh có vảy ánh xanh.
Đây là một loại cá quý, từng được mệnh danh là “ngũ quý hà thủy”, một trong năm loại cá tiến vua hiếm có khó tìm trong truyền thuyết. Cá dầm xanh quý hiếm cũng bởi chất lượng thịt thơm ngọt, xương mềm, nhất là bộ trứng bùi ngầy ngậy rất hấp dẫn. Đặc biệt, ngay từ khi còn nhỏ như đầu ngón tay, thịt cá dầm xanh đã có hương vị rất riêng. Chúng có thể phát triển lên đến trọng lượng 6 – 7kg.
Toàn thân cá có vảy óng ánh màu xanh. Chúng gây ấn tượng với cái miệng rất dày, trề ra nhìn khá xấu xí. Chính bởi đặc điểm này mà nhiều người đã nhầm lẫn cá dầm xanh với cá anh vũ. Tuy nhiên, nếu nhìn kỹ sẽ thấy thấy cá anh vũ có môi dưới dày hơn và phần vây ánh đỏ. Bên cạnh đó, cá dầm xanh thường có nhiều ở các sông, vì thế giá cả cũng rẻ hơn so với cá anh vũ.
Môi cá dầm xanh (bên trái) mỏng hơn cá anh vũ (bên phải).
Cá dầm xanh chỉ ăn rong rêu và khoáng sa ở các tảng đá dưới lòng sông, lòng suối cho nên rất khó để câu. Thông thường, người dân chỉ có cách quăng lưới mới bắt được loại cá này. Cá dầm xanh rất khỏe. Khi bị bắt, chúng có thể xé toang lưới, thậm chí kéo lưới đi lung tung để tìm hướng chạy thoát thân.
Dù chế biến theo cách thức nào thì thịt cá cũng rất ngon mà không có mùi tanh. Tuy nhiên, khi lên vùng cao Tây Bắc, du khách có thể dễ dàng nhận thấy, món cá nướng được coi là đặc biệt và hấp dẫn hơn cả. Cá nướng không đòi hỏi những dụng cụ như xoong, nồi mà chỉ cần 1 con dao cùng chút nguyên liệu để nêm nếm và vài thanh nứa tươi là đã có thể bắt tay vào chế biến.
Sau khi làm sạch cá, người ta đem ướp với các loại gia vị như gừng, xả, ớt tươi, rau mùi, rau thơm, hành tươi, húng… Nhưng món ăn này nhất thiết không được thiếu mắc khén, một loại gia vị đặc trưng của núi rừng Tây Bắc. Tiếp đến, đầu bếp sẽ gập đôi cá lại, cho vào một đoạn tre để kẹp chặt rồi nướng trên than củi, trở đều tay cho tới khi cá được nướng chín vàng ruộm 2 bên và thơm nức mũi.
Lên vùng núi cao, ngồi quây quần bên đống lửa cạnh bờ suối, trực tiếp nướng cá và thưởng thức ngay khi vừa chín tới sẽ cho bạn những trải nghiệm thú vị. Nếu có thể, đừng quên nhâm nhi chén rượu nồng ấm áp để bữa ăn thêm trọn vẹn.
Các món ăn từ cá dầm xanh khiến không ít du khách tấm tắc khen ngon
Món ăn sau khi chế biến có màu vàng, vị thơm ngọt của cá dầm xanh hòa quyện với mùi thơm đặc trưng của quả mắc khén tạo ra một vị riêng chỉ có ở núi rừng. Hương vị này chắc chắn sẽ làm vừa lòng cả những người sành ăn hay khó tính nhất.
Ngoài ra, du khách cũng đừng bỏ qua cơ hội nếm thử món gỏi cá dầm xanh với lá và quả rừng. Để làm nên món này, người bản địa thường lọc lấy 2 phần lườn thịt cá, loại bỏ lớp da vảy, cắt miếng rồi trộn với lá rừng chua, mắc khén, ớt và chút muối, vừa khử mùi tanh lại tạo hương vị đặc trưng cho món ăn.
Nộm cá dầm xanh thơm lừng mùi mắc khén và lá rừng, hòa với vị ngọt từ thịt cá tươi. Thêm vào đó, vị chua chua cay cay càng kích thích vị giác, khiến người ăn không khỏi xuýt xoa.
Những món ăn chế biến từ cá dầm xanh thường được người bản địa ăn kèm với cơm nếp dẻo thơm, cơm lam hay xôi ngũ sắc. Mùi vị thơm ngon mà giá thành lại không quá đắt như các loài cá tiến Vua khác, nên cá dầm xanh chắc chắn sẽ làm vừa lòng bất cứ du khách nào khi đến với vùng cao.
Hoàng Ngọc