Đền Dành, toạ lạc trên đỉnh núi Dành ở độ cao 117m so với mực nước biển, cảnh quan ngoạn mục và đẹp mắt. Từ trên đỉnh núi có thể nhìn bao quát toàn cảnh xung quanh khu dân cư xã Liên Chung và các vùng phụ cận của huyện Tân Yên, huyện Yên Thế.

Đền Dành thờ phụng thần Cao Sơn Đại vương, Quí Minh Đại vương theo truyền thống văn hoá tín ngưỡng, thờ phụng Hùng Vương của nhân dân địa phương, qua nghiên cứu khảo sát hiện trạng di tích, căn cứ vào những tài liệu hiện vật như cột đá, bát hương cổ, cùng nhiều đồ tế khí khác... có thể xác định, đền Dành được xây dựng từ thời Lê thế kỷ XVIII.

Theo truyền ngôn của người dân địa phương, Đền Dành trước đây được xây dựng chỉ có 1 gian theo kiểu chữ nhất, cột đền bằng đá xanh. Trong đền có thần tượng, long ngai và nhiều đồ tế khí khác để thờ phụng. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược những năm 1947-1950, ngôi đền bị giặc Pháp bắn phá làm hư hỏng nặng.

Những năm gần đây nhân dân địa phương đã đóng góp công sức và tiền của trung tu đền. Năm 1984, tu sửa đền và khu nội tự xung quanh. Năm 1994 đến năm 2000 xây đường lên đền và tu bổ khu nội tự thêm phần khang trang.

Căn cứ bài vị, văn cúng, tế tại di tích, đền Dành thờ thần Cao Sơn Đại vương và Quý Minh Đại vương. Theo các tư liệu lịch sử, sách Địa chí Bắc Giang do Sở Văn hoá Thông tin Bắc Giang và trung tâm Unesco xuất bản năm 2000 và thần tích được lưu giữ các đình đền khác trong tỉnh, thần Cao Sơn Đại vương, Quý Minh Đại vương là danh tướng đời Hùng Vương thứ XVIII, đã có nhiều công lao trong những cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm bảo vệ nền độc lập dân tộc.

Khi tại, thần Cao Sơn Đại vương, Quý Minh Đại vương là những danh tướng tài giỏi, khi thác hóa thần linh thiêng, hiển thánh âm phù, giúp dân trừ tai ách, phù trợ người dân an bình, làm ăn thuận lợi. Các triều đại Việt Nam sau này nhiều lần phong sắc và ban mỹ tự “Thượng đẳng thần” cho các ngài.

Đền Dành là công trình văn hoá tín ngưỡng của nhân dân địa phương được xây dựng từ lâu đời, có giá trị nghiên cứu về mặt lịch sử văn hoá. Điều đó được thể hiện ở những tiêu chí sau:

Đền Dành là điểm sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng cổ, xây dựng từ thời hậu Lê. Trong kháng chiến, thực dân Pháp đã phá huỷ ngôi đền, nên đền Dành không còn nguyên vẹn như trước. Mặc dù vậy, đền Dành hiện vẫn còn lưu giữa được 4 cây cột đá, bát hương cổ thời Nguyễn thế kỷ XIX và nhiều đồ tế khí khác.

Lễ hội truyền thống Đền Dành của nhân dân địa phương tổ chức ngày 19, 20, 21 tháng Giêng Âm lịch.

Khảo tả di tích

Đền Dành toạ lạc trên đỉnh núi Dành, quay hướng Nam ghé Tây. Cảnh quan đẹp và ngoạn mục, xung quanh đền là đồi cây thông và bạch đàn xanh tốt. Từ vị trí đền có thể nhìn bao quát toàn cảnh xung quanh và các vùng phụ cận của huyện Yên Thế, huyện Lạng Giang và huyện Tân Yên.

Đường lên núi Dành đã được xây bậc lát gạch với 345 bậc lên. Ngay dưới chân núi là giếng nhỏ, có tên giếng Mũi Voi. Giếng sâu khoảng 2m, được xây bó bờ gạch xung quanh.

Tương truyền giếng không bao giời cạn nước. Đi tiếp khoảng 200 bậc gạch nữa lên núi là thập đá rùa. Đó là những mô đá thiên tạo nằm nhấp nhô trông giống như hình con rùa. Dân địa phương gọi là thập đá rùa. Trên thập đá rùa là bệ cây hương thờ hai liệt sỹ Nguyễn Bá Giai và Nguyễn Đình Khái đã hy sinh tại đây trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, ngày 13 tháng 4 năm 1950.

Theo đường lát gạch đi khoảng hơn 100 bậc nữa là lên tới đền Dành. Đền Dành toạ lạc trên đỉnh núi Dành ở độ cao 117 m so với mực nước biển. Đền Dành có kết cấu kiểu chữ công, gồm toà bái đường 3 gian nối với toà hậu cung 2 gian bằng một gian ống muống. Toà bái đường dài: 9m, rộng: 5,2 m. Toà hậu cung dài: 5,5 m, rộng: 4,2 m.

Các khu nội tự xung quanh đều được sửa sang khang trang tố hảo, phía sau đền là 5 gian nhà khách và 1 gian thờ Mẫu. Phía trước đền là sân lát gạch vuông.

Đền Dành xây dựng giản đơn, hai mái lợp ngói mũi hài. Bờ nóc xây gạch phủ ngói bò, bờ dải xây gạch, khúc nguỷnh gắn nghê, tường hồi bình đầu bít đốc. Tường đền xây gạch chỉ, hai trụ biểu trên đỉnh đắp trang trí hình quả dành dành và hoa lá cách điệu, thân trụ biểu đắp câu đối chữ Hán. Đến lắp bộ cửa ván lùa sơn đỏ.

Toà bái đường 3 gian, 4 bộ vì, các vì mái có kết cấu kìm quá giang. Toà hậu cung 2 gian, 3 vì kèo kìm quá giang. Các bộ vì kèo được chế tác bằng gỗ tứ thiết, bào trơn đóng bén, không chạm khắc cầu kỳ.

 

 

 

 

 

 

 

 

Hội lệ hàng năm tổ chức ngày 19, 20, 21 tháng Giêng Âm lịch. Phần hội có nhiều trò chơi dân gian mang đậm bản sắc dân tộc như: đấu vật, đánh đu, chọi gà, hát ví, hát đối, hát ống, lễ ăn thề.

Nguồn: Cổng thông tin điện tử tỉnh Bắc Giang