Toạ lạc trên ngọn núi nhỏ thuộc thôn Năng Yên, xã Năng Yên huyện Thanh Ba (Phú Thọ), đền Năng Yên từ lâu đã nổi tiếng là ngôi đền linh thiêng. Tại đây vẫn còn lưu giữ được nhiều di vật quý như sắc phong, ngọc phả, đặc biệt là kiến trúc gỗ hoàn chỉnh với nghệ thuật điêu khắc gỗ dân gian độc đáo.

Theo sử sách, đền Năng Yên được xây dựng từ triều đại hậu Lê, tu sửa vào triều Nguyễn và được chính quyền, nhân dân địa phương trùng tu vào năm 2000.

Đền Năng Yên thờ Tam vị Đại Vương là Cả Ngọ Cao Sơn, Nhị Ngọ Cao Sơn và út Ngọ Cao Sơn, con vua Hùng thứ 17, có công trấn ải vùng núi Năng Yên, đem lại bình yên cho nhân dân trong vùng và giúp vua Hùng Vương thứ 18 là Hùng Duệ Vương, trong 10 năm chiến tranh dựng nước và giữ nước.

Tại núi rừng Yên Năng, nơi trấn ải, thấy nơi đây non xanh nước biếc, Sơn thuỷ hữu tình, “Thắng địa trung linh, kỳ Sơn tú lĩnh”, địa hình kỳ vĩ, tam vị đã tâu đế đình được chuẩn nhiệm cho thiết lập cung lầu để lâu dài an cư đắc vị.

Vui mừng với phụ lão nhân dân những ngày hội ẩm, những lời di huấn của Tam vị còn ghi lại trong ngọc phả. Sau hội ẩm, Tam vị đã giao lại chính tẩm du cung cho dân ấp giữ gìn trông coi và hoá nơi đỉnh núi Năng Yên.

Tưởng nhớ công trạng của Tam Đại Vương, đế đình đã phong ban sắc chỉ cho nhân dân công lập đền miếu thờ phụng. Những công trình đặc biệt còn lưu giữ đến này là du cung (nơi điện thờ), giếng ngọc, núi cột cờ, suối đá, dát tắm voi tắm ngựa.

 

Đây chính là dịp nhân dân trong vùng kỷ niệm sinh nhật của Tam vị Đại Vương và mở hội khai xuân. Lễ hội chính của đền được tổ chức long trọng với nhiều nghi thức xưa còn được lưu giữ như lễ rước kiệu, rước sắc phong; lễ dâng hương tưởng niệm, cùng các sinh hoạt vãn hoá truyền thống của người dân trong vùng.

Mở hội khai xuân, tưởng nhớ công lao của 3 vị tướng lĩnh cũng là dịp để người dân trong vùng và du khách thập phương hiểu hõn về lịch sử truyền thống dựng nước và giữ nước hào hùng của ông cha; từ đó bồi đắp và nuôi dưỡng lòng tự hào, tự  tôn dân tộc.

Hàng năm, cứ vào ngày Mồng 6, Mồng 7 tháng Giêng, dân làng Năng Yên lại mở hội cầu tế để tưởng nhớ công đức của Tam Vị Đại Vương và cầu xin Tam Công ban cho mưa thuận gió hòa, cho muôn nhà được hạnh phúc.

 

 

 

Đền Năng Yên có mặt bằng khá rộng khi đi qua cổng đền phía bên tay phải là Đền Giếng thờ Mẫu Mẹ người đã có công sinh ra Tam Vị Đại Vương, đi thẳng vào là Đền chính thờ Tam Vị Đại Vương và bên cạnh là đền thờ các quan đã bảo vệ các vị. Phía bên trên là Đền Thượng đang được xây dựng, nơi đây ba vi đã hóa về trời. Bên cạnh đền thờ về phía tay trái là khu đất rộng được dùng để tổ chức các trò chơi dân gian trong dịp lễ hội.

Lễ hội đền Năng Yên được tổ chức trang nghiêm và được phục dựng theo đúng nghi thức của lễ hội, lễ rước kiệu được tiến hành từ nhà ông từ để sắc phong đến Đền chính, lễ rước mẫu gồm các thiếu nữ trẻ trung xinh đẹp được tuyển chọn trong làng. Tiếp đó là lễ túc yết và lễ tế thần do các cụ cao tuổi trong làng đảm nhiệm, lễ hội còn phục dựng lại phần lễ rước nước, lễ tẩy trần.

Nguồn: Báo Phú Thọ

Ths Nguyễn Thy Ngà