• Home
  • Site Map
  • Contact
  • Login
    • Register
  • Subscribe
Side Logo

Travel News

Trang tin du lịch

  • Home
  • Tin tức - Sự kiện
    • Thống kê du lịch
    • Chuyện lạ
  • Dịch vụ du lịch
    • Khám phá
    • Ẩm thực
    • Người Du lịch
    • Dự án đầu tư Du lịch
  • Visa, hộ chiếu
  • Thông tin cần biết
    • Đến Việt Nam
    • Tại Việt Nam
    • Giao thông
    • Thông tin khác
  • Văn Hóa
    • Giá trị lịch sử
    • Ngôn ngữ văn học
    • Lễ hội, trò chơi dân gian
    • Nghệ thuật biểu diễn
    • Trang phục
    • Kiến trúc, mỹ thuật
    • Món ăn, hoa, trái
    • Chợ Việt Nam
    • Phong tục tập quán
    • Tín ngưỡng - Tâm linh
    • Tết Việt Nam
  • Kinh nghiệm du lịch
  • Nhìn ra thế giới
  • Doanh nghiệp du lịch
Văn hóaGiá trị lịch sử
  • UKEnglish

Giá trị lịch sử

Đình Cả Phương Xá, thờ phụng thần Cao Sơn Đại vương triều đại Hùng vương thứ 18

Theo "Thần công bi ký", đình Cả Phương Xá thờ Cao Sơn Dại vương, một trong Tam Thánh Tản Viên triều đại Hùng Vương thứ 18, có công cùng Sơn Thánh Tản Viên phò vua giúp nước đánh bại nhà Thục.

Đình Cả Phương Xá, tên ban đầu là Đình Cả Nguyễn Xá, được đại trùng tu tôn tạo lần đầu tiên năm Cảnh Hưng Canh Dần (1770).

Đình Cả Phương Xá tọa lạc trên một khu đất bằng phẳng tại Na Viễn xứ, nay thuộc địa phận khu dân cư số 7 xã Phương Xá, huỵện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ. Theo "Thần công bi ký", đình Cả Phương Xá thờ Cao Sơn đại vương, một nhân vật lịch sử thời đại Hùng Vương.

Nội dung bài minh trên chuông chùa Khánh Long cũng có câu: "Hoa Khê thắng cảnh, Nguyễn Xá danh hương, Khánh Long cổ tự, Chiêu khí chân linh, Minh đường Giang thị, huyền vũ miếu từ". Đình Cả Phương Xá chính là ngôi miếu từ ở sau chùa Khánh Long. Ngôi miếu từ này có từ trước năm 1727.

Đình Cả Nguyễn Xá thời Lê kiến trúc theo hình chữ "Đinh", to rộng, đại bái 5 gian, 6 hàng chân, hai gian dẫn tế rồi đến hậu cung. Cột kèo xà ... bằng gỗ lát, chò, mít mái lợp lá cọ. Bốn mái hình thuyền, Đầu cong vút. Thượng điện cao hơn một tầng so với nóc đại bái. Vì đình quá rộng, lợp tốn nhiều lá, nhất là mái đao cong lá chóng hỏng, mưa bị dột nát. Nên đợt đại trùng tu năm Bảo Đại Bính Dần quy mô của ngôi đình này được thu nhỏ gọn lại như ngày nay.

Kiến trúc của đình cả Phương Xá gọn đẹp, có sàn gỗ, mang dấu tích đặc trưng nhà sàn - nhà ở của người Việt cổ.

Các mảng trang trí kiến trúc rất tinh xảo.

Hai bức bảy Tứ Linh: Long ,ly, quy, phượng chạm lộng, phối hợp thể hiện các chủ đề: Long cuốn thủy, Phượng đồ thư. Quy phụng thư, Cá chép vượt vũ môn.

Xà rồng thể hiện chủ đề "Long phượng triều dương", hai con rồng hai hai con phượng đang bay lướt hướng về mặt trời; kiêm chủ đề "Long phượng trình tường", rồng bay phượng múa phô điềm lành.

Mười ba bức cốn, thể hiện các chủ đề: Lão long huấn tử, rồng già đang dạy đàn con cháu bay lượn nô đùa, rồng ổ, mẫu tử đàn rồng con vui đùa bên rồng mẹ, rồng mây long vân hội ngộ ...

Hai bức cốn vách thể hiện chủ đề Lân mẫu xuất lân nhi, kỳ lân mẹ hiền từ trông coi hai con đang vờn quả cầu, Lân hí cầu ...

Hệ bẩy chạm hình rồng trườn, mây cụm, lan đằng hóa ly.

Tám bức kìm đục bong đầu rồng hiển hách uy mghi.

Thượng cung bẩy kẻ đều đục chạm vân tản mây bay, lan đằng hóa ly...

Hiện nay, tại đình Cả Phương Xá còn giữ được 4 trang thần tích và hai tấm bia "Thần công bi ký" khắc trên hai bức trấn phong trước đại bái của ngôi đình. Do quan Quang lộc đại phu Lễ bộ thượng thư Đông các đại học sĩ kiêm quốc tử giám tế tửu tri kinh diên soạn năm Hồng Thuận nhị niên Canh Ngọ 1510... khắc lên hai bức bình phong tường gạch năm  Kỷ Mão  1039 ..,

  Đình Cả Phương Xa trước năm 2007.

 

    Bia Thần công bi ký Đình Cả Phương Xá.

  Bức cốn ""Lão long huấn tử" Đình Cả Phương Xá.

  Bức cốn " Kỳ lân hý cầu" Đình Cả Phương Xá.

 

  Bẩy Tứ linh Đình Cả Phương Xá.

 

 Kiệu bát cống Đình Cả Phưông Xá.

Đình Cả Phương Xá còn giữ được các văn bản khắc trên nóc đại bái, câu đầu, các lòng xà, đại tự hoành phi, câu đối. Phiên âm dưới đây.:

Nóc đại bái: Bảo Đại Bính Dần niên, cửu nguyệt hưng công, thập nhất nguyệt Canh Tý, Sơ lục nhật Quý Dậu, hoàng đạo thời, thụ trụ ốc lương đại cát.

Câu đầu: Cảnh Hưng Canh Dần tạo. Bảo Đại Bính Dần tu.

Lòng xà:

Hướng tích Canh Dần niên, Giáp Thân nguyệt, Tân Mùi nhật, Mậu Tuất thời tạo cử trụ lương. Quý Tỵ niên Bính Thìn nguyệt, thập bát nhật Đinh Sửu, Ất Tỵ thời thụ trụ thượng lương. Ất Tỵ niên lương nguyệt nhật thời tịnh nhân tu bổ hoành lương nhất khoản đại cát.

Thiệu Trị ngũ niên, tuế thứ Ất Tỵ, Quý Mùi nguyệt, Bính Thân nhật, Tỵ thời khởi công tu tạo thượng cung, chính nguyệt thập tam nhật Tân Mùi Tỵ thời thụ trụ thượng lương đại cát.

Đại tự: Tối linh từ.

Hoành phi: Phương Lưu thiên cổ.

Câu đối:

Xuân kỳ thu báo đồng chiêm ngưỡng. Lão nhưỡng đồng dao lạc thái hòa.

Hưng khởi tạo đình đường lịch đại bao phong thánh đức nguy nguy tiêu việt. Đại trùng tu miếu vũ thiên thu vĩnh tôn thần công hách hách hậu ngô.

Theo Thần công bi ký đình Cả Phương Xá thờ Cao Sơn Đại Vương.

Mỹ tự được gia phong:

Cao Sơn hiển ứng hộ quốc hựu dân dực vận phù tộ phổ hóa chí nhân cương nghị quả đoán thông minh nhân trí tối linh chính trực hiệu thiệu phù chân đông tỉnh trác vĩ thượng đẳng dực bảo trung hưng đại vương.

Thổ địa chính thần bảo dân trợ thuận hùng tài vĩ lược anh duệ thụ văn tuyên uy đại lược hoằng thi quảng chí bác duệ đôn ngưng dực bảo trung hưng đại vương.

Tràng cả minh tự diễn khánh hồng ân linh thông cảm ứng thông triết huy du tuấn dự hách trạc đại vương

Các kỳ lễ tiết chính

Xuân tế Đại kỳ phúc, 15 tháng 3 âm lịch chính tịch.

Đông tế sự thần 11 tháng 11 âm lịch chính tịch.

Các kỳ lễ tiết khác theo phong tục cổ truyền dân tộc như: 

Sóc - mồng 1,  vọng ngày rằm hàng tháng.

Trừ tịch ngày 30 tết.

Giao thừa 0 giờ ngày mồng 1 tháng giêng.

Nguyên đán ngày mồng 1 tết.

Khai hạ mồng 7 tháng giêng.

Thượng nguyên, nguyên tiêu rằm tháng giêng.

Trọng xuân ngày đinh tháng 2.

Thanh minh, hàn thực mồng 3 tháng 3.

Đoan ngọ mồng 5 tháng 5.

Trung nguyên rằm tháng 7.

Trung thu rằm tháng 8.

Trọng thu ngày đinh tháng 8.

Trùng cửu mồng 9 tháng 9.

Song thập mồng 10 tháng 10.

Hạ nguyên 15 tháng chạp.

Lạp tiết trung tuần hoặc hạ tuần tháng chạp.

Lễ Táo thần 23 tháng chạp.

Nguồn: Phương Xá Đất và Người

Trở về đầu trang
   Đình Cả Phương Xá Cao Sơn Đại vương triều đại Hùng Vương Cẩm Khê Phú Thọ
0   Tổng số:

Các tin khác

  • Hà Nam: Đình Quan Phố đón nhận Bằng xếp hạng Di tích cấp quốc gia
  • Đình Quan Phố và những nét kiến trúc nghệ thuật độc đáo
  • Chùa Dàn - Trí Quả tự, thờ phụng Đại Thánh Pháp Điện Phật
  • Di tích đền phủ Ninh Xá ở Nam Định nơi lưu giữ 28 đạo sắc phong
  • Đình Nghĩa Chỉ, Tiên Du, thờ phụng Phùng Hưng và hai vị thủy thần
  • Đình, nghè Mai Động, thờ phụng Đô úy Tam Trinh triều Nhị vua Hai Bà Trưng
  • Đình Tây Đằng – Bảo tàng nghệ thuật kiến trúc thế kỷ 16
  • Di tích phòng tuyến sông Như Nguyệt - Địa danh gắn với chiến thắng lịch sử chống quân Tống
  • Cụm di tích đình Hội, chùa Thanh Linh xã Tuy Lộc- di tích lịch sử văn hóa tỉnh Phú Thọ
  • Miếu Phương Lưu, thờ phụng vua Ngô Quyền
  • 12345...>>

Tin đọc nhiều

  • Phú Quốc sẽ có cảng hàng không quốc tế hiện đại trước thềm APEC 2027

    123
  • Dấu ấn liên kết phát triển du lịch "Biển xanh - Rừng đại ngàn"

    117
  • Bắc Ninh phát triển du lịch trong thời kỳ mới

    115
  • Thông tin du lịch nổi bật tháng 4/2025: Việt Nam xếp thứ 7 thế giới về tăng trưởng điểm đến

    93
  • Thái Nguyên - Hành trình về nguồn

    92

- Trang thông tin du lịch
- Email: didulich.net@gmail.com
 

© 2025 Trang thông tin du lịch