Toàn cảnh Đình Cổ Tích

Đình  nằm trên gò cao, gọi là gò làng Cả. Hiện không có bia ký, ngọc phả, tư liệu nào ghi lại chính xác năm xây dựng đình. Qua khảo cứu chỉ thấy trên hai câu đầu gian giữa có ghi: “Mậu Ngọ niên kinh thủy, xuân tam nguyệt, hợi nhật, Nhâm Thìn Thượng Lương”. Nghĩa là: Vào giờ Nhâm Thìn, tháng 3, mùa xuân, năm Mậu Ngọ dựng câu đầu, thượng lương đình này, nhưng không rõ năm Mậu Ngọ nào.

Theo truyền thuyết của làng, đình được xây dựng thời Lê Trung Hưng. Nguyên nhân bắt nguồn từ sự kiện khi giặc Minh tàn phá Đền Hùng, nhân dân địa phương đã dồn sức người, sức của tu sửa, xây dựng đền Trung, rồi thuận tiện xây dựng luôn ngôi đình làm nơi thờ phụng Tam vị Thánh tổ Hùng vương và Thành hoàng Làng là ông Nghè He. 

Đình Cổ Tích còn giữ được kiến trúc đình cổ, mái của đình chưa uốn đầu đao cong như các ngôi đình thế kỷ 18 – 19 theo phong cách thời Nguyễn. Nghệ thuật chạm khắc trang trí trong đình tập chung vào chủ đề rồng mang phong cách thời Hậu Lê. Từ cấu trúc kiến trúc và nghệ thuật chạm khắc thì có thể xác định, ngôi đình này được xây dựng khoảng giữa thế kỷ 17.

 

 

 

Các chi tiết điêu khắc đầu rồng tại Đình mang phong cách thời Hậu Lê

Đình được xây dựng theo kiểu kiến trúc chữ Đinh trên diện tích 1.170m2, bao gồm Nghi môn, sân đình nhỏ và Đại đình 5 gian 2 dĩ, kết nối với hậu cung. Đình thờ phung Tam vị Hùng vương, Ngai chính giữa là Bài vị của  Đột ngột Cao Sơn Cổ Việt Hùng Thị Thập Bát Thế Thánh Vương. Ngai bên trái là bài vị của Vua Hùng Diệp Vương húy là Bảo Lang, “Viễn Sơn Thánh Vương”, con trưởng Hùng Quốc Vương, ngai bên phải là Bài vị Hùng Hy Vương, Húy là Viên Lang, “Ất sơn thánh vương”, con trưởng Hùng Hy Vương, cháu Hùng Quốc Vương.

Đó là 3 vị vua đầu tiên của Triều đại Hùng Vương. Ba ngôi vị ứng với 3 ngọn núi thiêng  “Tam sơn cấm địa”, đó là Núi Hùng (Đột Ngột Cao sơn); Núi Vặn (Viễn Sơn) Núi Trọc (Ất Sơn).

Đình thờ phụng thành hoàng làng là ông nghè He, tướng của Vua Hùng, đã có công khai hoang mở đất, dựng làng tại chân núi Nghĩa Lĩnh. Đình Cổ Tích còn lưu giữ được cuốn Ngọc phả viết năm Hồng Đức thứ nhất (1470), do Hàn Lâm Viện trực học sỹ Nguyễn Cố soạn, ghi tóm tắt lịch sử, hành trạng của các vua Hùng và tướng lĩnh thời kỳ Hùng Vương.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ngôi đình có vị thế quan trọng trong đời sống tâm linh của người dân, là địa điểm tổ chức những nghi lễ tín ngưỡng, tâm linh quan trọng trong vùng và lễ hội làng. Trước kia theo tục “Trưởng Tạo lệ”, Đình Cổ Tích là điểm xuất phát trong lễ rước kiệu chính lên Đền Thượng vào ngày mùng 10 tháng 3 âm lịch.

Hàng năm tại Đình còn diễn ra các kỳ lễ chính: Lễ cầu đầu xuân năm mới (ngày 04/1 âm lịch), lễ rước kiệu dâng hương của Thành phố Việt Trì, khai hội Đền Hùng (ngày 05/3 âm lịch), lễ xuân thu – nhị kỳ (ngày 12/3 âm lịch), lễ dâng cơm mới lên quốc Tổ (ngày 12/5 & ngày 12/10 âm lịch), lễ tạ hết năm dâng lên Quốc Tổ ( ngày 25/12 âm lịch)…

Đình Cổ Tích là một trong những ngôi đình, đền, miếu có ý nghĩa đặc biệt trong hệ thống các di tích lịch sử thờ phụng Quốc tổ Hùng Vương. Các hoạt động, nghi lễ thờ cúng tại Đình mang ý nghĩa thiêng liêng, hướng về nguồn cội, tri ân công đức các bậc tiền nhân có công kiến tạo nên non sông đất nước ngày nay, cầu tổ tiên phù hộ cho quốc thái dân an, cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Với lòng tôn kính thiêng liêng, trách nhiệm cao cả truyền thừa từ bao đời nay, xã Hy Cương luôn gìn giữ những truyền thống văn hóa tâm linh đẹp của địa phương, tôn vinh giá trị lịch sử của tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương.

Đình Cổ Tích cùng với những di tích lịch sử khác của xã Hy Cương như: Khu Du lịch quốc gia Đền Hùng, Đình Lũng, Am Đường thiền tự… không chỉ là những điểm thực hành các hoạt động tín ngưỡng của nhân dân mà còn là điểm đến du lịch tâm linh của khách thập phương khi về với đất Tổ.

Ảnh tư liệu: Nguyễn Huân/Đền Miếu Việt

Bài và ảnh: Phương Thảo – Trung tâm TTXT Du lịch

 Nguồn: Du lịch Tây Bắc