Đình Hà Hương

Đình Hà Hương (Giỗ Hương) xây từ trước năm 1629. Thờ: 2 tướng đời Hùng Vương thứ 6. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1989). Địa chỉ: thôn Hà Hương, xã Liên Hà, huyện Đông Anh, TP Hà Nội.

 Cổng đình Hà Hương cũ

Lược sử

Theo thần tích, đình Hà Hương được xây từ lâu đời, bên trong thờ thành hoàng là hai anh em Vũ Dục Công và Vũ Minh Công thời vua Hùng Vương thứ 6. Các ngài đã có công dập tắt bệnh dịch cứu dân trong trang Hà Hương và các vùng lân cận, Sau đó nhận chiếu vua ban, dẫn quân dẹp giặc Xích Tị (mũi đỏ), được vua sắc phong là Khâm thiên đại tướng quân và Tham tán mưu sự đại tướng quân.

Sau này, hai ngài tham gia trị nước, đặc biệt còn lập công lớn trong cuộc kháng chiến chống giặc Ân. Thắng trận rồi hai ngài không nhận ân thưởng mà cùng theo Thánh Gióng lên núi Sóc bay về trời, vua Hùng cho dân sửa lại nhà cũ làm nơi thờ phụng như thượng đẳng phúc thần.

Vua cấp ruộng hương hỏa, ban quốc tế hàng năm, ghi công ơn mãi mãi, lại truy phong anh làm Thiên uy đại vương và em làm Minh uy đại vương.

Đến thời Lê, vua cho xây thêm cầu giá ngự, ban cờ “Lệ triều quốc tế” và bộ Lễ thay mặt triều đình hành lễ một năm.

Cụ thủ từ cho biết: Đình thôn Hà Hương thờ đại vương anh và được giữ các sắc phong, còn đình thôn Hà Lỗ thờ đại vương em. Ngày nay lễ hội đình làng vẫn được tổ chức chung giữa hai thôn, theo lệ cũ cứ hai năm một lần từ ngày 10 đến 20 tháng giêng âm lịch.

 Sân đình Hà Hương cũ. Panorama ©2016 NCCong

 

 Đình Hà Hương sau khi tôn tạo, nâng cấp

Kiến trúc

Đình Hà Hương xây dựng trên một khu đất bằng phẳng, cao ráo, ngay cạnh ngã tư giữa đường rẽ sang 2 ngôi đình làng Lỗ Khê và Hà Lỗ kề bên, đều là di tích quốc gia.

Đình đã được trùng tu và tôn tạo nhiều lần, dáng dấp ngày nay chủ yếu vẫn mang phong cách nghệ thuật kiến trúc thế kỷ 18, cuối thời Hậu Lê. Đến thế kỷ 19 đầu thời Nguyễn, dân làng sửa chữa lại và dựng thêm nhà tiền tế.

Nền tiền tế đã bị phá hủy trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, sau được sửa thành thềm trước, đủ rộng để chơi cờ người. Sân đình thấp hơn, năm 1961 có xây thêm ở đó một bệ gạch làm sân khấu cho nhà Văn hóa thôn; cổng chung kiểu nghi môn với 4 trụ biểu đơn giản nằm ở sát bên hữu hậu cung và mở về hướng bắc. Nay cổng đó lẫn bệ gạch đã bỏ, một nghi môn mới xây đồ sộ nhìn về hướng nam và mở ra con đường ven làng.

Bố cục mặt bằng đình Hà Hương hiện có hình chữ “Công”. Toà đại đình 5 gian 2 dĩ khá đồ sộ dựa trên 48 cột gỗ có thớt đá kê chân, tòa này nối với hậu cung 3 gian bằng nhà cầu. Đình có bộ mái bề thế và uốn cong với những đầu đao cân đối. Phía trước đình là một sân gạch rất rộng với cây đa cổ thụ ở bên tả. Mặt đình quay về hướng nam, đón gió mát từ cánh đồng thổi qua một ao nước.

Di sản

Trong tòa đại bái đình Hà Hương có bộ hương án và các hoành phi, câu đối cổ rất đẹp. Hai bên chính điện còn có tượng đôi ngựa hồng bạch nom sống động, cụ thủ từ cho biết chúng mới hoàn thành vào tháng 6 năm 2001 và nặng hàng tấn vì được đúc bằng bê tông cốt thép, phải đặt trên bánh lăn để di chuyển.

Hậu cung đình rộng 3 gian, có 4 bộ vì với cấu trúc kiểu “chồng rường”, gian giữa lát ván che 3 mặt thành khám thờ. Trên trần khám thờ có “màn giếng” vẽ các hoa văn trang trí rất đẹp nhưng nay đã phai mờ màu sắc và bị ám khói đèn nhang. Nơi đặt long ngai với bài vị hai thần hoàng ở vị trí khá cao, phải đóng thang gỗ nhỏ để trèo lên xếp lễ trên hương án và thắp hương.

Đình hiện còn khá nhiều cổ vật có giá trị. Đặc biệt đã lưu giữ được 53 đạo sắc phong do các triều vua từ năm 1629 (niên hiệu Đức Long thứ nhất đời Lê Thần Tông) đến năm 1925 (niên hiệu Khải Định thứ 10) ban cho. Ngày 21-01-1989 đình Hà Hương đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa quốc gia, cùng đợt với các ngôi đình Hà Lỗ, Lỗ Khê và Hà Vỹ cũng đều thuộc xã Liên Hà.

Đình Hà Lỗ

Đình Hà Lỗ có từ trước năm 1629. Cùng là nới thờ phụng hai anh em Vũ Dục Công, Vũ Minh Công, danh tướng của Hùng Vương thứ 6. Đình được xếp hạng Di tích quốc gia vào năm 1989. Địa chỉ: thôn Hà Lỗ, xã Liên Hà, huyện Đông Anh, Thành phố Hà Nội.

Lược sử

Xã Liên Hà hiện nay gồm 8 thôn: Châu Phong, Giao Tác, Đại Vỹ, Hà Lỗ, Lỗ Khê, Hà Hương, Thù Lỗ, Hà Phong. Thôn Hà Lỗ là nơi đặt trụ sở UBND xã Liên Hà, ngay cạnh đó có ngôi đình Hà Lỗ nổi tiếng là một di tích lịch sử văn hóa quốc gia.

 

Theo thần tích, đình Hà Lỗ được xây từ lâu đời, bên trong thờ thành hoàng là hai anh em đức ngài Vũ Dục Công và Vũ Minh Công thời vua Hùng Vương thứ 6. Các ngài có công dập tắt dịch bệnh cứu dân trong trang Hà Lỗ và các vùng lân cận, được vua sắc phong Vũ Dục Công là Khâm thiên nguyên soái và Vũ Minh Công là Minh nghị triều chính đại tướng công.

Hai ngài đều tham gia dẫn binh đánh giặc Xích Tị (mũi đỏ) nên lần lượt được phong Thiết chế đại tướng quân và Tham tán mưu sự đại tướng quân, khi hai ngài hóa, vua xuống chỉ truy phong làm thượng đẳng phúc thần và cho thờ tại 42 nơi khác nhau. Dân tôn Vũ Dục Công làm Thiên uy đại vương và Vũ Minh Công làm Minh uy đại vương.

Kiến trúc

Đình Hà Lỗ có một thế đất phong thủy tốt đẹp và nằm ngay sát con đường làng; mặt quay về hướng nam, nhìn ra một cái ao rộng hình chữ nhật nay sen và bèo phủ kín. Đình đã trải qua nhiều cuộc sửa chữa và mở rộng. Hình dáng còn lại sau lần trùng tu năm 1991 cho thấy ngôi đình mang đậm phong cách nghệ thuật kiến trúc thời cuối Lê đầu Nguyễn.

 

 

Phía trước đình là một tam quan xây kiểu nghi môn với 4 trụ biểu và 2 cổng bên. Trong sân có vài cây cổ thụ che mát, bên hữu là 1 tòa giải vũ 3 gian 2 dĩ, giữa sân có một phương đình 2 tầng 8 mái 16 cột khá đẹp. Đại đình làm theo lối kiến trúc hình chuôi vồ, gồm toà đại bái rộng 5 gian 2 chái với hậu cung 3 gian. Mái đình lớp ngói ta, ở giữa đắp lưỡng long triều nguyệt.

 

Di sản

Trong đình Hà Lỗ hiện còn lưu giữ được một số hiện vật có giá trị và rất nhiều đạo sắc phong, mang niên hiệu sớm nhất là đạo sắc năm Đức Long nguyên niên (1629) đời vua Lê Thần Tông. Đình trở thành nơi cứ hai năm một lần nhân dân các thôn Hà Lỗ, Hà Hương và xung quanh đến dự lễ hội làng được tổ chức từ ngày mùng 10 đến 20 tháng Giêng âm lịch.

 

Ngày 21-01-1989 đình Hà Lỗ đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa quốc gia, cùng đợt với các ngôi đình Hà Hương, Lỗ Khê và Hà Vỹ cũng đều thuộc xã Liên Hà.