Lược sử

Xưa kia Hội Xá là một xã thuộc tổng Đặng Xá, huyện Gia Lâm, phủ Thuận An, tỉnh Bắc Ninh. Ngày 20-4-1961, toàn bộ huyện Gia Lâm sáp nhập vào thành phố Hà Nội, tên xã Hội Xá vẫn giữ nguyên.

Ngày 6-11-2003, khi tách 10 xã và 3 thị trấn của huyện Gia Lâm để thành lập quận Long Biên thì xã Hội Xá trở thành phường Phúc Lợi.

Đình Hội Xá nằm ở ngay dưới chân con "Đường đê Vàng" chạy men theo sông Đuống. Vị trí đình ở phía nam khu đô thị Việt Hưng và phía đông khu biệt thự Vincom Village. Trong đình có thờ thành hoàng Hoàng Hổ. Theo thần tích, đó là vị tướng đã dẫn đội Ải Lao Hội Xá sang hội quân với thánh Gióng ở làng Phù Đổng bên kia sông Đuống để cùng phá giặc Ân.

Đình Hội Xá nằm ở tổ dân phố số 1 (trước năm 2004 đình là của thôn Hội Xá). Các nguồn tư liệu như Thần phả, sắc phong... và hồi ức dân gian ở địa phương cho biết, đình Hội Xá thờ Thành Hoàng làng là tướng quân Hoàng Hổ - một lãnh binh trong đạo quân của làng Hội Xá đã theo Phù Đổng đánh giặc Ân và tướng quân Nguyễn Nộn ở cuối thời Lý.

 

 

Những vị danh tướng theo truyền thuyết gắn bó mật thiết với cộng đồng cư dân nơi đây và mở đầu cho những truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân làng HộiXá

Nằm cạnh Đình Hội Xá là chùa Hội Xá, được quy hoạch tập trung trên cùng một thửa đất cao rộng, liền sát đê sông Đuống. Đình trước kia được xây dựng ở ngoài bãi sông cuối làng, hiện nay vẫn còn nền đình và giếng nước.

Năm Bảo Đại thứ 2, dân làng chuyển đình từ bãi sông bên kia về dựng ở phía bên trái chùa. Sau đó, năm 2001-2002, đình được xây theo kiến trúc hoàn toàn mới sang phía bên phải của chùa.

Kiến trúc

Đình Hội Xá nằm trong một khuôn viên rộng rãi có tường hoa bao quanh, cổng để mở nhìn ra bãi đỗ xe. Đình liền kề với chùa Hội Xá, cả hai đều được xây lại và hầu như không còn những di tích cũ. Tam quan đình mặt quay về hướng tây, gồm 4 trụ biểu được trang trí theo kiểu truyền thống với hình lân, phượng trên đỉnh và các câu đối bằng chữ Hán đắp nổi quanh thân trụ.

Du khách bước vào cổng sẽ thấy một bức bình phong cuốn thư bằng đá xanh ở trước một tòa phương đình khá cao xây theo kiểu 2 tầng 8 mái trên 16 cột to hình tròn, sơn giả gỗ. Tiếp theo là một sân lớn với hai nếp nhà tả hữu vu 3 gian ở hai bên và tòa đại đình 3 gian 2 chái nằm chính giữa; tất cả đều có hàng hiên bậc đá, cửa gỗ bức bàn và chấn song con tiện.

Đình Hội Xá có 3 gian Đại đình và 1 gian Hậu cung, xây đơn giản, phía trước không có hiên, đầu hồi xây tường bít đốc, mái lợp ngói ta, các bộ vì kèo gỗ chủ yếu là bào trơn không có hoa văn trang trí, thiết kế kiểu vì kèo quá giang.

 

 

Phía trước đình là không gian rộng gồm cây ăn quả, tiếp đến là ao đình rộng. Hiện trong đình còn lưu giữ được một số di vật có giá trị như: khám thờ, kiệu Long đình, Long ngai,

Bộ siêu bao bát bửu giúp cho việc nghiên cứu lịch sử, phong tục tập quán của làng quê truyền thống và góp một phần quan trọng vào kho tàng di sản văn hóa của HàNội.

 Ban thờ đại điện

 Ban thờ tướng quân Hoàng Hổ

Bên trong đại đình, các đồ tế khí và trang trí hoành phi, câu đối đều mới được làm lại. Tiền tế kết nối với hậu cung thành hình chuôi vồ. Hai bên khoảng sân phía sau đại đình là lò thiêu hương và các nếp nhà phụ.

Mặc dù các bức tường hoa ở phía liền kề chùa đều rất thấp nhưng do cây trồng cũng chưa được lâu năm nên khuôn viên đình vào mùa hè khá nóng bức.

Các vị Thần được thờ ở đình tuy ra đời trong những thời điểm lịch sử khác nhau, nhưng công lao và sự nghiệp thì luôn được ca ngợi và truyền tụng trong nhân dân và sử sách, trong đó phải kể đến Thánh Gióng, vị Thần bất tử có công lao to lớn trong sự nghiệp dựng nước chống giặc ngoại xâm, bảo vệ chủ quyền dân tộc.

Thần là biểu tượng cao đẹp cho sức sống mạnh mẽ, ý chí quật cường của dân tộc ta.
Hàng năm, nhân dân thôn Hội Xá (nay là tổ dân phố số 1 đến tổ dân phố số 6) tổ chức lễ hội truyền thống vào các ngày 9, 10 tháng 2 âm lịch theo nghi lễ từ đời xưa để lại, có buổi tế Xuất tịch và đội văn nghệ Ải Lao biểu diễn nhiều trò dân gian truyền thống như múa Cô đôi Thượng Ngàn và hát Trống cơm v.v. để tưởng niệm công tích vị thành hoàng, đồng thời tổ chức một đoàn múa Ải Lao tham gia hội Gióng vào tháng 4 âm lịch.

Năm 1995 đình Hội Xá đã được Bộ Văn hóa – Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.

2. Chùa Hội Xá

Chùa Hội Xá hiện nay cũng ở tổ dân phố số 1 (trước năm 2004 là chùa của thôn Hội Xá), đình và chùa Hội Xá được xây dựng trên cùng một khuôn viên, diện tích khoảng 6.000m2 , chùa Hội Xá có tên chữ là "Linh Tiên tự" tức là "chùa Linh Tiên", theo niên đại ghi trên bia đá và các pho tượng tại tòa tam bảo thì chùa có niên đại khoảng thế kỷ XVIII.

 

 

 

 

 

 

 

 Chùa Hội Xá trước khi tu tạo

 Khu vườn lăng mộ

 

Hiện trong chùa còn lưu giữ nhiều di vật có giá trị gồm 30 pho tượng lớn nhỏ, trong đó tượng phật có 19, 2 pho tượng hậu, 9 pho tượng Mẫu, đặc biệt là trong số 30 pho tượng có 8 pho tượng mang giá trị nghệ thuật cao có niên đại thế kỷ XVIII.

Theo niên hiệu khắc trên bia, chùa được trùng tu lần cuối cùng vào năm Bảo Đại thứ 10 (1935), đến năm 2004, dưới sự chủ trì của sư thầy Thích Thanh Nhiễu, cùng sự đóng góp của nhân dân, chùa Hội Xá được làm mới bằng xi măng cốt thép, hai tầng, phần mái vẫn giữ được nét kiến trúc chùa ngày xưa, ngày 25 tháng 2 âm lịch hàng năm là ngày giỗ tổ.

Đình, chùa Hội Xá đã được Bộ Văn hóa thông tin xếp hạng di tích lịch sử văn hóa năm 1995.