Đình Tiến Tiên (xã Tân Tiến, huyện Chương Mỹ, Hà Nội) được người dân địa phương lưu truyền những câu chuyện thần bí, linh thiêng khó giải thích. Tuy nhiên di tích lịch sử cấp quốc gia ấy lại đang đứng trước nguy cơ bị biến mất khiến nhiều người lo lắng.

Ngôi đình hơn 2.000 tuổi

Đình Tiến Tiên hiện nay không lớn và đã cũ kỹ nhưng theo các cụ cao niên thì trước đây đình rất bề thế, rộng rãi. Tuy nhiên sau ngày thống nhất thì đình bị phá đi để lấy gỗ, gạch xây dựng các hạng mục công trình khác phục vụ dân sinh, chỉ giữ lại một phần rất nhỏ hiện nay. Theo thần tích dân gian lưu truyền, đền thờ Tản Viên Sơn Thánh.

Theo tài liệu ghi lại thì cách đây hơn 2.000 năm mảnh đất nơi đây đã có dấu tích Đức thượng đẳng thần Tản Viên Sơn Thánh, người anh hùng dân tộc có công lãnh đạo cuộc chiến tranh vệ quốc bảo vệ nền độc lập nước Văn Lang dưới triều đại vua Hùng Duệ Vương thứ 18.

Sau khi dẹp tan giặc Thục về tới địa đầu Đăng Tiên Trang, tức là nơi đây, phía trước có núi bên cạnh con sông uốn lượn như cung rồng, cảnh đẹp sơn thủy hữu tình, người đã dừng lại một ngày để quan quân đồn trú nghỉ ngơi. Nhân dân Đăng Tiên mang lễ vật tiến dâng lên ngài và khao quan quân. Ngài nói: Ta Tản Viên Sơn vâng lệnh vua Hùng đi đuổi giặc nay đã viên mãn về đây giúp dân cày cấy ổn định cuộc sống, đồng thời diệt trừ sơn lang độc thú bảo vệ dân lành.

Nhân dân Đăng Tiến kính trọng hảo tâm dâng lễ vật, ta ghi ơn! Nhân dân hãy mang trâu bò dê lợn về, ta chỉ nhận một ít bánh trái lễ chay. Nhân dân Đăng Tiên cảm ơn công đức của người xin được lập miếu phụng thờ.

Người cắm hướng miếu và cho dị hiệu Quán Cốc. Từ đó, ngày 12 tháng 11 là ngày Tản Viên Sơn vu sơn về núi trở thành bất tử, nhân dân Đăng Tiên xưa (Tiến Tiên nay) cha truyền con nối, đời tiếp đời đèn nhang cúng tế coi là ngày tưởng nhớ ngài. Năm 1.767 Quán Cốc được xây dựng thành đình. 

Tại đình Tiến Tiên có giếng nước nằm phía hậu cung thông tận ra sông Đáy, ở đây có đôi rắn mào rất to, đã nhiều lần người dân trực tiếp nhìn thấy.

Sau này chiến tranh chống Mỹ, người ta dỡ đại bái đình làm trường học, làm trạm xá… bao nhiêu gạch đá trút hết xuống giếng để lấp, chỉ giữ lại hậu cung làm nơi thờ tự. Mới đây chiếc giếng này mới được người dân góp tiền khơi xuống bằng mặt nước nhưng không thông được ra sông nữa.

Về những câu chuyện linh thiêng tương tự được nhiều người dân xác nhận. Cũng vì sau những câu chuyện linh thiêng khó lý giải trên mà người dân Tiến Tiên đến nay không ai lấy một đồ vật gì trong đình về làm của riêng. Hồi tu sửa đình, bao nhiêu tre pheo, gỗ xẻ xếp quanh đình nhưng không ai dám mang về. Đặc biệt do một thời gian không được quản lý trông coi cẩn thận, nhiều đồ thờ tự trong đình bị trộm cắp bán đi khắp nơi, nhưng có những chiếc ché, đỉnh vào đến tận Thanh Hóa lại có người liên lạc trả lại đình.

Đặc biệt có câu chuyện linh thiêng mà không người dân nào trong thôn không được nghe kể, các tài liệu trong đình cũng ghi lại. Thời kháng chiến chống Pháp, khi đó quân địch đóng quân bên Gốt, chúng cho quân về đình chặt tre làm rào quanh bốt nhưng ở không yên. Không biết có phải vì “hận” hay không mà chúng cho bắn 9 quả đại bác về đình nhưng kỳ lạ thay, cả 9 quả đại bác cắm xuống đất mà không nổ quả nào, đến bọn giặc cũng không thể giải thích nổi.

Nguy cơ… biến mất

Đối với văn hóa của người Việt, những ngôi đình luôn có những giá trị tâm linh lớn. Và với những giá trị văn hóa và tâm linh của mình, năm 2005 đình Tiến Tiên được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh (Hà Tây cũ, nay là cấp thành phố). Tuy nhiên, khi nhắc về điều này, những người dân Tiến Tiên lại không vui mà lấy làm buồn, vì thực tế đình Tiến Tiên đang đứng trước nguy cơ… biến mất.

Bờ sông phía bên đình Tiến Tiên đang bị sói lở nghiêm trọng, chỉ còn khoảng hơn một mét là ngôi đình có thể rơi xuống nước. Những cây si từng bám rễ ăn sâu ở ven bờ sông này hàng chục, hàng trăm năm tuổi nay cũng bị dòng nước cuốn hết đất cát dưới chân, lộ ra những chiếc rễ chới với. Có lẽ chỉ một vài mùa nước lên nữa thôi là những cây si này sẽ theo dòng nước trôi đi, và ngôi đình thiêng này cũng có nguy cơ sụp đổ.

Nhân dân địa phương đang rất lo ngại, ngôi đình sẽ bị sập đổ bất cứ lúc nào”. Rất mong các cơ quan chức năng có những quan tâm để tu bổ cho di tích lịch sử này.