Tiểu sử ba vị họ Chu thờ ở đền Quán Sải tại thôn Thúy Lai (Phú Kim, Thạch Thất, Hà Nội) được tóm tắt theo ban quản lý di tích như sau:

Tam tướng công sinh khoảng năm 300 – 350 thời Tam Quốc. Song thân làm thuốc rất có uy tín ở xứ Ba Trung. Tam tướng công đều là người văn võ song toàn cùng đỗ đầu trong 9 kỳ thi Hiếu Liêm do vua Hán Hiến Đế mở để tuyển chọn nhân tài ra giúp nước.

Trong thời gian này miền Bắc nước ta bị giặc Mạnh Hoạch xâm chiếm. Vì vậy Tam tướng công được vua Hán (Lưu Bị) cử sang đánh dẹp giặc tại phương Nam. Khi sang nước ta Tam tướng công giữ yên lành cho nhân dân, dạy nhân dân làm thuốc, chữa bệnh, mở trường dạy học, dạy dân, chăn tằm làm ruộng… Tam tướng công còn bỏ tiền mua ruộng của 72 làng phát cho dân.

Vì vậy Tam tướng công đã có 72 đền thờ (Thất thập nhị từ). Vì là phúc thần nên được các đời vua nước ta phong 23 sắc phong. Hiện nay còn lưu giữ trong các đình đền. Khi mất đã được an táng tại Quán Sải. Mộ thiên táng tại huyệt Đế Vương do chức sắc kỳ mục của 72 làng an táng Tam vị tướng công.

Nghi môn quán Sải.

Quán Sải là một công trình có quy mô của vùng Sơn Tây xưa. Người dân ở đây có câu “Thứ nhất đền Và, thứ nhì quán Sải, thứ ba đình Vồi”. Đền Và thờ Tản Viên Sơn Thánh là ngôi đền lớn ở thành phố Sơn Tây.

Quán Sải và đình Vồi đều là 2 di tích ở xã Phú Kim của huyện Thạch Thất và đều thờ ba vị họ Chu nói ở trên. Sự so sánh 2 di tích này với đền Và cho thấy trước đây quy mô của quán Sải lớn như thế nào.

Quán Sải nằm ở thôn Thúy Lai. Cũng như đền Và có tên chữ là Vân Già, là từ phiên thiết từ âm Nôm của chữ Và, thì Thúy Lai cũng là tên phiên thiết từ âm Sải. Thúy là Súy nên Súy Lai thiết Sải.

Câu đối ở quán Sải:

顕聖一堂三千秋䀡仰

崇祠七十二萬古英靈

Hiển thánh nhất đường tam thiên thu chiêm ngưỡng

Sùng từ thất thập nhị vạn cổ anh linh.

Dịch:

Một nhà ba người hóa thánh, ngàn năm chiêm ngưỡng

Bảy mươi hai đền thờ cúng, vạn cổ linh thiêng.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Lễ hội cổ truyền Thúy Lai xã Phú Kim, huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội được tổ chức từ ngày 6-10 tháng Giêng âm lịch hàng năm. Mỗi ngày hội đều có những lễ thức đặc trưng, mùng 6 đóng đám và làm lễ mộc dục, mùng 7 rước phụng nghinh, mùng 8 khám gà, mùng 9 lễ thượng nguyên và mùng 10 giã đám.

Đoàn rước trong lễ hội truyền thống làng Thúy Lai

Thúy Lai là một làng Việt cổ bên bờ sông Tích, là nơi ghi dấu nhiều sự kiện văn hóa lịch sử. Tương truyền, quán Sải là mộ phần của ba vị Thành hoàng làng nằm ở vị thế đắc địa trên khu đất cánh đồng làng Thúy Lai. Đình và quán Sải thờ ba vị tướng công họ Chu. Đây không chỉ là nơi thờ cúng mà còn là nơi dân làng tổ chức lễ hội truyền thống biểu hiện văn hóa tinh thần của làng. Lễ hội truyền thống của làng diễn ra trong 5 ngày từ mùng 6 đến mùng 10.

Đánh trống khai hội truyền thống làng Thúy Lai

Sau phần đóng đám và lễ mộc dục ngày 6 tháng Giêng, đến ngày mùng 7 dân làng tổ chức rước phụng nghinh, rước kiệu từ đình về quán Sải để mời thần từ quán Sải về đình dự hội với dân làng. Đoàn rước khi đến cầu Đồng Đón thì có lệnh dừng lại nghỉ ngơi. Trong thời gian nghỉ ngợi, mọi người trong đoàn rước được thưởng thức một bữa ăn nhẹ trên đồng theo tập quán xưa.

 Đồ ăn là bánh rậm được chế biến bằng bột gạo tinh khiết của làng quê. Cuộc rước diễn ra từ chiều đến nhá nhem tối mới về tới đình làng. Mỗi người trong đoàn rước đều chuẩn bị một bó đuốc bằng tre khô. Khi có lệnh đốt đuốc thì cả hội lễ rước thành một rừng đuốc. Khi kiệu được rước về tới đình thì làm lễ yên vị. Sau đó, sẽ có biểu diễn chèo hoặc ca trù ở sân đình.

Ngày 8 tháng Giêng tổ chức Hội khám gà. Làng Thúy Lai có 4 giáp (giáp Đoài, giáp Đông, giáp Nam, giáp Bắc), mỗi giáp được thi hai gà. Người nuôi gà phải là đàn ông được trưởng giáp phân công, chỉ định. Gà được nuôi ở trong nhà, trước khi cho ăn phải thắp hương. Thức ăn đều là ngũ cốc tinh khiết, đều và đẹp, có hàm lượng dinh dưỡng cao.

Sau khi cân gà xong, gà sẽ được mổ làm lễ vật để tế Thành hoàng. Gà phải được mổ khéo léo, đem hấp cách thủy, hai cánh uốn cong như chim phượng đang bay. Gà chín được đặt lên giữa mâm xôi. Xôi được đồ bằng gạo nếp cấy trồng từ đồng ruộng Thúy Lai. Nước đồ xôi phải được lấy từ giếng của làng Hương Ngải đem về. Cùng ngày với thi gà thi xôi còn có cả thi chè kho.

Chè kho được nấu từ đậu xanh và mật mía. Không chỉ chọn đậu và mật công phu, người dân còn phải thức suốt một đêm mới có thể nấu được một nồi chè ngon. Ngoài ra, hội làng Thúy Lai còn có thổi cơm thi được tổ chức ở sân đình.

Thông thường sẽ có 10 cặp dự thi trở lên, mỗi cặp gồm 1 ông và 1 bà. Ông đi trước trên vai gồng niêu đất, chạy chậm xung quanh sân bàn cờ. Bà đi sau cầm đuốc để nấu cơm. Niêu cơm nào chín, ngon, dẻo nhất sẽ đạt giải.

Lễ hội làng Thúy Lai gắn liền với truyền thống trồng lúa nước của người dân nơi đây. Lễ hội là hoạt động văn hóa không thể thiếu trong dịp đầu xuân năm mới, cầu bình an cho dân làng, gắn kết cư dân trong cộng đồng.