Vùng đất văn hóa cổ

Xã An Khánh ngày nay được hình thành trên cơ sở sáp nhập diện tích tự nhiên và dân số xã Đông La, phần lớn diện tích tự nhiên và dân số các xã Vân Côn, An Thượng, An Khánh, La Phù, một phần diện tích tự nhiên và dân số của 2 đơn vị là xã Song Phương (huyện Hoài Đức) và phường Dương Nội (quận Hà Đông). Xã An Khánh có diện tích tự nhiên là 28,69 km2, quy mô dân số là 102.136 người. Trên địa bàn xã hiện có 81 di tích lịch sử - văn hóa, trong đó có 21 di tích cấp Quốc gia, 14 di tích cấp TP và 48 di tích đã được đưa vào danh mục kiểm kê. Ai có dịp qua An Khánh sẽ thấy, làng nào cũng hiện diện những công trình cổ như đình, đền, chùa, miếu, nhờ thờ… Cùng với những giá trị di sản văn hóa vật thể, xã An Khánh là địa phương bảo lưu được hệ thống di sản văn hóa phi vật thể quý giá, phong phú với tổng số 18 di sản gồm: Nghệ thuật ca trù Ngãi Cầu, nghề làm bánh đa nem thôn Ngự Câu, bài chữa xương của dòng họ Nguyễn Thế…

Cổng đình La Phù, xã An Khánh về đêm. Ảnh: Trần Thụ

Trong số 18 di sản phi vật thể của xã An Khánh, Hội làng La Phù mang đậm dấu ấn tín ngưỡng dân gian và bản sắc văn hoá lâu đời của người dân 2 làng La Phù và Đồng Nhân. Lễ hội truyền thống Hội làng La Phù là dịp để nhân dân tưởng nhớ và tri ân Đức Thành Hoàng làng là Tĩnh Quốc Tam Lang Đại Vương - Người có nhiều công lao giúp vua nước Văn Lang là Đức Hùng Duệ Vương chống ngoại xâm và trị vì thiên hạ an khang thái bình… Trải qua hàng nghìn năm, cho dù lịch sử nhiều biến thiên, song tinh anh của Ngài luôn phò trợ cho các triều đại phong kiến như Đinh - Lê - Lý - Trần, do vậy triều đại nào Ngài cũng được sắc phong. Và đình làng La Phù (nơi thờ Đức Thành Hoàng là Tĩnh Quốc Tam Lang Đại Vương), đã được vua ban 4 chữ: Mỹ - Tục - Khả - Phong.

Dù hàng nghìn năm lịch sử đã trôi qua, nhưng đến nay người dân La Phù vẫn giữ nguyên những giá trị văn hóa, lịch sử và khoa học của lễ hội làng. Quy trình thực hành lễ hội với các nghi thức, nghi lễ trong lễ hội đã định hình, trở thành khuôn mẫu, được tổ chức trang nghiêm, trọng thể, tạo nên sức cuốn hút mạnh mẽ, bảo đảm các tiêu chí để công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Sau thời gian tiến hành các quy trình thủ tục đề nghị lập hồ sơ, ngày 27/6/2025, Bộ VHTTDL đã ban hành Quyết định số 2226/QĐ-BVHTTDL về việc công bố Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia với Lễ hội truyền thống Hội làng La Phù!

Tri ân tiền nhân - khơi dậy tự hào

Chủ tịch UBND xã An Khánh Hồ Trung Nghĩa đánh giá: “Cùng với các lễ hội trong vùng, lễ hội truyền thống làng La Phù (gắn với việc thờ phụng Đức Thành hoàng làng Tĩnh Quốc Tam Lang Đại Vương), chính là dịp để thế hệ sau và Nhân dân xã An Khánh tri ân tiền nhân - Khơi dậy niềm tự hào dân tộc, nhắc nhở mỗi người về trách nhiệm nối tiếp và phát huy di sản cha ông để lại. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của Nhân dân trong công tác gìn giữ, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc. Phát huy giá trị lễ hội gắn với đời sống hiện đại, qua đó giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ. Đồng thời phát triển du lịch văn hóa - lễ hội theo hướng bền vững, quảng bá hình ảnh địa phương, lan tỏa tinh thần đoàn kết, gắn bó cộng đồng, hướng tới xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh và bền vững. Phát huy vai trò của các hội đoàn thể, khuyến khích xã hội hóa, huy động các nguồn lực chung tay bảo tồn di sản, di tích. Mỗi gia đình, mỗi cá nhân cần quan tâm truyền dạy di sản cho thế hệ trẻ thông qua đào tạo, ghi chép và thực hành. Sưu tầm, nghiên cứu và tư liệu hóa lễ hội, giữ gìn các yếu tố nguyên gốc của các lễ hội, di tích. Kiên quyết ngăn chặn sự biến tướng, thương mại hóa, mê tín dị đoan; xây dựng kho dữ liệu số nhằm lưu giữ các giá trị, hồn cốt văn hóa cho các thế hệ mai sau”.

Tuy nhiên hiện nay kinh phí tu bổ, bảo tồn hệ thống di tích trên địa bàn xã An Khánh còn hạn chế, chủ yếu từ nguồn hỗ trợ TP, vì vậy chưa chủ động được nguồn vốn bảo trì định kỳ. Trước mắt UBND xã An Khánh đang rà soát, lập danh mục chi tiết toàn bộ di tích (xếp hạng và chưa xếp hạng), theo địa giới mới. Trên cơ sở quy mô, giá trị và tình hình thực tế của từng di tích, UBND xã ban hành quyết định thành lập các Tiểu ban quản lý di tích. Phân công rõ trách nhiệm Phòng Văn hóa - Xã hội xã là đầu mối tham mưu. Các thôn chịu trách nhiệm phối hợp trong bảo vệ, quản lý trực tiếp di tích trên địa bàn dân cư.

Đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao ý thức bảo vệ di tích, kêu gọi dòng họ, người dân, DN cùng tham gia xã hội hóa tu bổ, bảo tồn di sản, di tích. UBND xã An Khánh cũng kiến nghị UBND TP Hà Nội tiếp tục quan tâm đầu tư kinh phí thực hiện tu bổ, tôn tạo các di tích, dự án đã được phê duyệt dự án. Sớm đầu tư tu bổ, tôn tạo di tích đã hư hỏng, xuống cấp; trong đó có Di tích cấp quốc gia đình Ngãi Cầu (thôn Ngãi Cầu, xã An Khánh), do đã xuống cấp, nhiều hạng mục có nguy cơ hư hỏng ảnh hưởng đến kết cấu công trình. Đề nghị TP sớm ban hành quy chế mới về quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh, làm cơ sở để thực hiện tốt công tác quản lý di tích tại địa phương.
Trên địa bàn xã An Khánh hiện có 81 di tích lịch sử - văn hóa, trong đó có 21 di tích cấp Quốc gia, 14 di tích cấp TP và 48 di tích đã được đưa vào danh mục kiểm kê. Trong giai đoạn 2021 - 2025, chính quyền địa phương đã tu tổ, tôn tạo 22 công trình với tổng vốn đầu tư trên 307 tỷ đồng.

Trần Thụ

Báo Kinh tế & Đô thị - kinhtedothi.vn - Đăng ngày 24/10/2025