Với bề dày văn hóa đặc sắc và môi trường sinh thái nguyên sơ, Đắk Nông đang từng bước phát huy tiềm năng du lịch cộng đồng, lấy bản sắc văn hoá truyền thống làm nền tảng để phát triển bền vững, nâng cao đời sống người dân tộc thiểu số và góp phần quảng bá hình ảnh địa phương ra cả nước và quốc tế.

Giữ gìn bản sắc văn hóa từ mỗi bon làng

Bon Đắk R’Moan, xã Đắk R’Moan (TP. Gia Nghĩa), là một trong những điểm sáng về bảo tồn văn hóa dân tộc M’nông gắn với phát triển du lịch cộng đồng.

Dệt thổ cẩm là một trong những nghề truyền thống mang bản sắc dân tộc độc đáo của đồng bào M’nông

Tại đây, du khách có thể trải nghiệm không gian sống của đồng bào M’nông với nhà dài truyền thống, thưởng thức các món ăn như cơm lam, gà nướng, canh thụt, rượu cần, nghe cồng chiêng và giao lưu với nghệ nhân kể sử thi, múa xoang.

Ông Điểu K’Buor (bon Đắk R’Moan), chia sẻ: “Chúng tôi vẫn giữ nếp sinh hoạt cũ, từ trang phục đến nghi lễ, từ lễ hội đến âm nhạc. Bây giờ, nhiều đoàn khách đến đây không chỉ để tham quan mà còn để hiểu thêm về văn hóa của người M’nông. Chúng tôi thấy tự hào, và thấy cần phải gìn giữ bản sắc hơn nữa.”
Tương tự, tại bon Bu N’Drung, xã Đắk Nia, một mô hình du lịch cộng đồng mới cũng đang được hình thành, trong đó các hộ dân đóng vai trò là những “đại sứ văn hóa”, sẵn sàng mở cửa đón du khách đến lưu trú, học nghề thủ công, tham gia chế biến món ăn truyền thống và học cách đan lát, dệt thổ cẩm, làm nhạc cụ dân tộc.

Từng đường nét hoa văn của thổ cẩm trên trang phục tượng trưng cho vẻ đẹp và thể hiện sắc thái văn hóa đặc trưng

Một trong những chiến lược trọng tâm của ngành Du lịch Đắk Nông là khuyến khích cộng đồng dân cư, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, tham gia trực tiếp vào quá trình phát triển du lịch.

Thông qua đó, người dân không chỉ giữ được phong tục, tập quán mà còn có thêm nguồn thu nhập, nâng cao ý thức gìn giữ môi trường, không gian sống và bản sắc văn hoá.

Người dân là chủ thể phát triển du lịch

Từ năm 2022 đến nay, tỉnh đã tổ chức nhiều khóa tập huấn về du lịch cộng đồng, kỹ năng giao tiếp, hướng dẫn viên du lịch và phát triển sản phẩm OCOP gắn với đặc trưng vùng miền cho đồng bào ở các xã như Quảng Phú, Đắk Som, Đắk R’la, Đắk Gằn…

Các nghệ nhân dân gian, người có uy tín trong cộng đồng được mời tham gia vào quá trình hướng dẫn, xây dựng tour tuyến và phát triển sản phẩm phục vụ khách du lịch.

Mô hình du lịch cộng đồng gắn với các giá trị của Công viên địa chất

Bà H’Mai, một phụ nữ Ê Đê ở xã Quảng Phú, huyện Krông Nô, phấn khởi chia sẻ: “Nhờ có du lịch, tôi có thêm thu nhập từ việc bán hàng thổ cẩm, biểu diễn múa xoang và nấu ăn cho du khách. Trước kia không nghĩ nghề dệt lại giúp nuôi con ăn học.”

Đắk Nông hiện có hơn 20 điểm du lịch cộng đồng đang được địa phương quan tâm hỗ trợ, trong đó nhiều điểm được xây dựng trên nền tảng giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số.

Tiêu biểu như Làng du lịch cộng đồng Nâm N’Jang (huyện Đắk Song), khu vực suối mơ Đắk Ha (Đắk Glong), hay điểm du lịch bon Bu Đắk R’tíh (Tuy Đức) – nơi vẫn lưu giữ hệ thống nhà dài, cồng chiêng, nghề đan gùi, làm rượu cần truyền thống…

Kết nối văn hóa - tạo điểm nhấn du lịch

Đặc biệt, việc Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Đắk Nông được công nhận là Công viên địa chất toàn cầu vào năm 2020 đã tạo điều kiện thuận lợi để các sản phẩm du lịch gắn với văn hóa đồng bào được chú trọng và quảng bá rộng rãi.

Buôn Buôr, nơi cư trú của đồng bào dân tộc Ê Đê

Trong không gian công viên địa chất rộng hơn 4.700km² này, nhiều bon làng của người M’nông, Ê Đê đang trở thành điểm dừng chân độc đáo trong các tuyến du lịch khám phá văn hóa - địa chất - sinh thái.

Các điểm du lịch không chỉ phục vụ nhu cầu nghỉ dưỡng, khám phá mà còn là nơi để du khách học hỏi, trân trọng và đồng hành cùng cộng đồng trong việc gìn giữ các giá trị di sản.

Đến nay, tỉnh cũng đang xây dựng các sản phẩm du lịch chuyên đề như “Hành trình sử thi M’nông”, “Không gian cồng chiêng Đắk Nông”, “Lễ hội mừng lúa mới”, “Chợ phiên vùng cao”... nhằm tạo thêm điểm nhấn và nâng cao trải nghiệm của du khách, đồng thời giúp người dân chủ động giữ vai trò trung tâm trong phát triển du lịch.

Thách thức lớn nhất hiện nay đối với phát triển du lịch văn hóa ở Đắk Nông là thiếu sự đầu tư đồng bộ, hạn chế về hạ tầng giao thông, lưu trú và truyền thông quảng bá.

Bên cạnh đó, việc bảo tồn văn hóa truyền thống vẫn còn gặp khó khăn do sự tác động của lối sống hiện đại, di cư tự do và sự mai một ngôn ngữ bản địa.

Tuy nhiên, bằng những nỗ lực cụ thể từ chính quyền, cộng đồng và doanh nghiệp, du lịch gắn với văn hóa đồng bào đang dần trở thành điểm tựa phát triển kinh tế - xã hội cho nhiều vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Già làng Điểu K’Rế, bon Bu Đắk R’tíh, chia sẻ: “Cái quý nhất là người dân mình biết tự hào và sống với văn hoá của mình. Có du khách đến thăm, mình kể chuyện, đánh chiêng, dệt vải… không chỉ có thêm thu nhập mà còn giữ được nếp cũ cho con cháu.”

Với định hướng đúng đắn và cách làm phù hợp, Đắk Nông đang từng bước đưa văn hóa các dân tộc thiểu số trở thành tài sản du lịch vô giá, không chỉ phục vụ phát triển kinh tế, mà còn khơi dậy niềm tự hào và bản lĩnh văn hoá của cộng đồng dân tộc nơi đây.

Hương Trà

Báo Văn hóa - baovanhoa.vn - Đăng ngày 18/6/2025