Lễ hội Đền Hạ, Đền Thượng, Đền Ỷ La cho lãnh đạo thành phố Tuyên Quang. (Ảnh: Quang Cường/TTXVN) Lễ hội rước Mẫu đền Hạ, đền Thượng, đền Ỷ La ra đời và tồn tại từ lâu đời gắn liền với tín ngưỡng thờ Mẫu tại 3 ngôi đền.

Sách Đại Nam nhất thống chí, thần tích đền Ỷ La và truyền thuyết dân gian đều kể lại: Xưa có hai nàng công chúa - con vua Hùng là Phương Dung và Ngọc Lân. Một hôm, theo xa giá đến bên bờ sông Lô (thuộc thôn Hiệp Thuận) đỗ thuyền, đến nửa đêm trời mưa to, gió lớn, hai nàng đều hóa. Nhân dân trong vùng bèn lập đền thờ…

Đến triều vua Cảnh Hưng, ngày 29 tháng 6 năm Mậu Ngọ (1738) đền được xây dựng quy mô hơn. Ngày 28 tháng 10 năm Đinh Hợi (1767), nhân dân lại xây thêm một ngôi đền nữa về bờ tả sông Lô, phía thượng nguồn, thuộc chân núi Dùm đặt tên là đền Thượng.

Từ năm 2007 đến nay, lễ hội rước nước đền Hạ, đền Thượng, đền Mẫu Ỷ La được khôi phục vào dịp đầu xuân hằng năm, từ ngày 11-16/2 âm lịch. Lễ rước Kiệu Mẫu bắt đầu từ đền Mẫu Ỷ La ra đền Hạ, tiếp đến lễ rước Kiệu Mẫu từ đền Thượng qua sông về đền Hạ để cùng hợp tế.

Lễ hội đền Hạ, đền Thượng, đền Mẫu Ỷ La từ lâu đã trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc, riêng có của thành phố Tuyên Quang. Lễ hội được tổ chức cũng là dịp giới thiệu, quảng bá, tôn vinh, phát huy các giá trị văn hóa các di tích cấp quốc gia của thành phố Tuyên Quang với bạn bè, du khách trong nước và quốc tế./.