Đình Tiền Lệ căn cứ theo văn bia thì được khởi dụng vào khoảng thế kỷ 17. Đình thờ phụng Nhu Hòa Vương, là người địa phương, có công tổ chức nhân dân chống vỡ đê và lũ lụt, đình phối thờ Lý Phục Man, danh tướng dưới triều vua Lý Nam Đế.

Đình được tu sửa lớn vào thời Nguyễn nhưng vẫn giữ kiến trúc và các mảng chạm khắc trang trí từ khi khởi dựng. Sau chiến tranh, ngôi đình được dân làng tu sửa nhỏ năm 1994. Năm 2012, đình xuống cấp trầm trọng và kẻ trộm đã lấy đi toàn bộ các bức hoành phi, câu đối trong toà đại bái. Năm 2017, ngôi đình cổ này được đại trùng tu.

Đình quay hướng tây, lưng dựa vào triền đê Song Phương. Từ đường đê đi xuống qua dãy bậc thang rộng rãi đến sân đình, phía trước đình là cánh đồng ven sông. Chính điện của đình có bậc tam cấp, hai bên đặt đôi rồng đá chạm khắc với hoa văn sóng nước cách điệu được tạo tác từ đá khối lớn.

Toà đại bái gồm 5 gian, 2 dĩ. Ba gian chính điện lớn, hai gian kế bên nhỏ hơn. Các vì kèo được thiết kế theo kiểu “chồng rường, đẩu kê”. Bốn mái đình không có mè mà chỉ có dui, đòn tay đặt trên đấu kê, mái lợp ngói mũi hài. Hậu cung hai gian kết nối với gian chính điện toà đại bái theo kiểu chữ Đinh.

Đình có 2 mái chính và 2 mái đầu hồi giao nhau ở âu tàu, đầu hồi tòa Hậu Cung đắp nề hổ phù ngậm chữ “Thọ”. Bờ nóc được gắn trang trí gạch hoa tranh và “Lưỡng long Quán Nhật”. Bờ guột phân cách giữa mái chính và mái phụ gắn tượng nghê.

Hai bờ nóc gắn hai con kìm ngậm hoa chanh, đầu hướng phía trước, chân đạp phía sau, đuôi cuốn hình tròn nhô cao. Cuối bờ dải là những con sô hướng lên bờ nóc đầu cúi xuống dưới. Trên cùng bờ dải và phần mái uốn đầu đao gắn một đôi chim phượng đất nung.

Tương tư như những ngôi đình thời Lê, đình Tiền Lệ là ngôi đình sàn, theo các dấu tích lỗ mộng còn trên thân cột và ván bưng. Gian chính điện có khảm lửng, hai bên là hai ban thờ thần linh và thần thổ địa.

Đình Tiền Lệ được trang trí bằng những mảng chạm khắc gỗ với nghệ thuật tinh xảo. Trên 2 bộ vì gian chính điện, đầu rồng được chạm khắc trang trí trên các đầu dư mang đậm dấu ấn thời Lê. Bộ vì gian bên được chạm khắc rồng, hoa văn cách điệu phần ghép mộng giữa câu đầu và kể suốt. Một số đấu kê dài được chạm khắc rồng. Các đầu bẩy kẻ hiên cũng được chạm khắc đầu rồng, rồng vờn mây, hoa lá cách điệu tinh xảo.

Con rồng, đầu rồng chạm khắc có đầu to, răng nanh dài, miệng ngậm ngọc, tai to nhưng hiền hòa, bờm và râu được chạm tung bay kiểu đao mác lửa. Chân rồng có 3 móng vuốt sắc nhọn.

Từ sân bước lên là ngưỡng cửa đại bái, ngước đầu lên là những đầu bảy đỡ mái hiên được chạm khắc rồng đang vờn mây, hoa lá cách điệu.

Ngoài những mảng trang trí trên gỗ và đá, trong đình còn bảo lưu được nhiều hiện vật quý như sắc phong và đồ thờ, đáng kể nhất là hai tấm bia đá cổ, một tấm có chạm hình chim phượng nhưng bị nứt.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Đình Tiền Lệ trước khi trùng tu lớn năm 2017

 

 

 

 

 

 

 

 

  Đình Tiền Lệ sau khi trùng tu lớn năm 2017

Trải qua hơn 4 thế kỉ, ngôi đình Tiền Lệ sau khi được trùng tu, sử dụng những cấu kiện còn nguyên vẹn vẫn giữ được vẹn nguyên những giá trị của kiến trúc cổ thời Lê.

Ngày 12 tháng Ba âm lịch hàng năm, người dân địa phương tổ chức lễ hội đình Tiền Lệ, tôn vinh công đức các vị thành hoàng.

Ngày 02 tháng 6 năm 2011, ngôi đình Tiền Lệ đã được Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch xếp hạng là Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia. Đình Tiền Lệ không chỉ là di tích kiến trúc nghệ thuật mà có ý nghĩa lịch sử, văn hóa và tiềm năng du lịch văn hóa quan trọng của Hà Nội.

Nguồn tư liệu: Báo Xây Dựng