Những robot trong sản xuất trước đây chỉ giới hạn trong những công việc ít biến động: robot di chuyển các pallet hàng hóa dọc theo những con đường đã định sẵn và chỉ có thể cơ động tránh các chướng ngại vật trên đường.
Những robot mới hiện nay, có khả năng làm việc với các vật thể có hình dạng và kích thước khác nhau, cơ động di chuyển theo hướng tối ưu, sẽ thực hiện những nhiệm vụ phức tạp hơn.
Trong thập kỷ này, công nghệ robot hỗ trợ AI đang trong quá trình chứng minh hiệu quả hoạt động. Nhưng khi đại dịch ập đến, nhu cầu thương mại điện tử tăng vọt, gia tăng tình trạng thiếu lao động, các robot được hỗ trợ bởi AI đi từ một thành tựu công nghệ trở thành vấn đề cần thiết.
Robot sẽ thay thế con người trong các nhà kho
Covariant, một trong nhiều công ty khởi nghiệp nghiên cứu phát triển phần mềm điều khiển robot, cho biết đã nhận thấy nhu cầu phát triển nhanh chóng trong các ngành như thời trang, làm đẹp, dược phẩm và cửa hàng tạp hóa, tương tự như công ty đối thủ cạnh tranh Osaro. Những khách hàng, từng tham gia vào các chương trình thử nghiệm đang chuyển sang tích hợp các robot hỗ trợ AI vào dây chuyền sản xuất.
Một robot của Covariant đang lựa chọn hàng hóa trong nhà kho Knapp.
Knapp, công ty công nghệ hậu cần kho hàng, khách hàng đầu tiên của Covariant bắt đầu thử nghiệm công nghệ này cuối năm 2019. Doanh nghiệp cho biết hiện có “các dự án” trên toàn cầu, trang bị thêm các kho cũ và thiết kế các kho hoàn toàn mới, được tối ưu hóa để cho phép robot xếp dỡ Covariant làm việc cùng con người.
Rian Whitton, nhà phân tích thị trường robot công nghiệp tại ABI Research ước tính hiện nay có khoảng 2.000 robot hỗ trợ AI đã được triển khai, với một hoặc hai nhà kho điển hình. Dự kiến mỗi nhà kho sẽ có khoảng 10 robot, đưa tổng số các robot xếp dỡ lên hàng chục nghìn trong vài năm tới. Whitton nói: “Robot xếp dỡ, được đẩy nhanh bởi đại dịch đang gia tăng nhanh chóng."
Trong thập kỷ qua, các công ty lớn ngành bán lẻ trực tuyến đang dần tự động hóa những kho hàng. Năm 2012, Amazon mua lại Kiva Systems, một công ty robot tại Massachusetts, sản xuất robot tự động di chuyển, được gọi là AMR để vận chuyển các kệ hàng hóa.
Năm 2018, hãng FedEx bắt đầu triển khai AMR, do một công ty khởi nghiệp khác có trụ sở tại Massachusetts, có tên là Vecna Robotics thiết kế. Siêu thị trực tuyến Ocado của Anh gây ấn tượng với trung tâm thực hiện đơn hàng tự động hóa cao ở Andover, trang bị một mạng lưới robot khổng lồ chạy trên các giàn giáo kim loại.
Một lý do khiến làn sóng tự động hóa ban đầu chủ yếu dưới dạng AMR. Từ góc độ kỹ thuật, di chuyển vật thể từ điểm A đến điểm B là hoạt động đơn giản của robot. Thách thức khó hơn là thao tác với các đồ vật, đưa hàng hóa ra khỏi kệ và ra khỏi thùng, hoặc đóng gói và đóng hộp như những người thợ có kỹ năng cao.
Đây là thế hệ robot mới nhất mà các công ty chế tạo robot Covariant và Osaro sản xuất, một công nghệ chưa khả thi về thương mại cho đến cuối năm 2019. Đến nay, những robot kỹ năng cao chỉ có thể thực hiện được những thao tác đơn giản như nhặt đồ vật và đặt vào hộp, nhưng cả hai công ty khởi nghiệp đã làm với khách hàng về các hệ thống phức tạp hơn như nhặt đồ vật, xếp đặt và đóng gói, đòi hỏi robot phải hoạt động nhanh nhẹn và linh hoạt với các vật liệu đóng gói mỏng manh.
Một số công ty bắt đầu thiết kế lại kho hàng để tận dụng tốt hơn công nghệ robot bốc xếp mới này. Knapp thay đổi cách bố trí mặt bằng và định tuyến hàng hóa theo nhận thức, robot hay công nhân làm việc tốt hơn với những sản phẩm khác nhau. Đối với những vật thể không phù hợp với robot, như đồ gốm tinh xảo hoặc đồ trang trí nội thất, thuật toán định tuyến trung tâm sẽ chuyển đến trạm do con người xếp dỡ. Những mặt hàng phổ biến như đồ gia dụng và đồ dùng học tập được chuyển đến trạm có robot xếp dỡ.
Derik Pridmore, nhà đồng sáng lập và CEO tại Osaro dự đoán rằng, trong ngành thời trang, các kho hàng sẽ hoàn toàn tự động trong vòng hai năm tới, do robot dễ dàng xử lý các loại quần áo.
Điều đó không có nghĩa là tất cả các kho hàng sẽ nhanh chóng tự động hóa. Michael Chui, đối tác của Viện nghiên cứu toàn cầu McKinsey, nhà tư vấn về tác động của công nghệ thông tin đối với nền kinh tế nói: “Có hàng triệu kho hàng trên khắp thế giới. Việc trang bị robot cho tất cả những cơ sở đó không thể diễn ra nhanh chóng do phụ thuộc vào rất nhiều vấn đề kinh tế, kỹ thuật”.
Robot hóa tác động đến việc làm và người lao động.
Một nghiên cứu gần đây, phân tích tác động của tự động hóa cấp doanh nghiêp cho thấy, các công ty sử dụng robot trở nên cạnh tranh và phát triển hơn, phải thuê nhiều nhân công hơn.
Lynn Wu, GS trường Wharton thuộc Đại học Pennsylvania cho biết: “Mọi khả năng mất việc làm đều đến từ những công ty không áp dụng robot. Doanh nghiệp mất khả năng cạnh tranh và bắt đầu sa thải công nhân”.
Nhưng tại Amazon và FedEx, công việc cho công nhân cũng thay đổi. Những việc đơn giản như đóng gói hàng hóa vào hộp và túi sẽ do robot đảm nhiệm, xuất hiện những công việc mới như điều khiển và giám sát robot. Ứng dụng robot làm tăng các đơn hàng buộc doanh nghiệp phải mở rộng công hậu cần và phương thức giao hàng. Lượng lao động kỹ năng trung bình sụt giảm, gia tăng nhu cầu nhân viên kỹ thuật cao, GS Wu nói: “Tự động hóa phá vỡ các nấc thang nghề nghiệp và làm rỗng tầng lao động trung bình”.
Các chuyên gia cho rằng, cần tập trung giảm bớt hậu quả quá trình chuyển đổi bằng việc giúp người lao động cải thiện kỹ năng, có những cơ hội mới để phát triển với những công nghệ mới. Điều quan trọng là người lao động được hưởng lợi ích từ sự chuyển đổi.