Đình - Đền Chi Đông thờ hai vị tướng Trương Hống và Trương Hát đã có công đánh giặc, cứu nước dưới triều Vua Triệu Việt Vương ở thế kỷ thứ VI. Đây là hai vị trung thần, nghĩa liệt được các triều đại của nước ta tôn vinh, phong tước và được hơn 300 làng ven sông lập đền thờ, ngàn năm hương khói, gọi là Đền thờ Đức thánh Tam Giang. Chi Đông là một trong hơn 300 làng đó.

Đình - Đền Chi Đông được xây dựng với kiến trúc cổ, chạm trổ tinh vi, có giá trị lớn về nghệ thuật kiến trúc, thể hiện rõ tài năng sáng tạo, trí tuệ và bàn tay khéo léo của các nghệ nhân, làm phong phú thêm kho tàng văn hóa của dân tộc ta.

Chùa Chi Đông có tên gọi Phúc Long Tự, được xây dựng từ thời Hậu Lê năm 1693, đã trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo. Chùa Chi Đông xưa có quy mô lớn, gồm có tòa nhà chính, nhà mẫu, hành lang và tam quan 02 tầng, 08 mái.

Với sự thăng trầm của lịch sử và biến thiên của thời gian, đến nay ngôi Chùa vẫn còn được giữ gìn, tôn tạo uy nghi, đồ sộ với tiền đường, thượng điện nối liền nhau thành chữ (Đinh) bên cạnh nhà Mẫu.

Đình - Đền - Chùa Chi Đông không chỉ có giá trị về kiến trúc, nghệ thuật, mà còn có giá trị về lịch sử cách mạng. Trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Đình - Đền - Chùa Chi Đông đã được Mặt trận Việt Minh dùng làm nơi "dán khẩu hiệu, rải truyền đơn" tuyên truyền cách mạng.

Ngày 15/5/1945 tại sân Chùa Chi Đông đã có cuộc mít tinh lớn, biểu dương lực lượng, kêu gọi quần chúng đứng dậy đánh Pháp, đuổi Nhật giành chính quyền về tay Nhân dân.

Sáng ngày 19/8/1945 tại sân chùa Chi Đông đã diễn ra cuộc mít tinh tập hợp lực lượng quần chúng có vũ trang, hô vang khẩu hiệu "Đánh pháp, đuổi Nhật giành chính quyền về tay Nhân dân"; sau đó kéo đi giành chính quyền ở Huyện Lỵ Kim Anh và tỉnh Lỵ Phúc Yên.

Lễ rước kiệu tại Lễ hội Đình - Đền - Chùa Chi Đông Xuân Quý Mão 2023

Trong kháng chiến chống Pháp, Đình - Đền - Chùa Chi Đông là nơi che chở cho cách mạng, là nơi trú ẩn cho dân quân và di kích tỏa đi diệt tề, trừ gian, đánh giặc giữ làng. Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, sân chùa Chi Đông là nơi tập trung giao quân, tiễn đưa lớp lớp thanh niên vào Nam chiến đấu, góp phần làm nên đại thắng Mùa Xuân 1975, giải phóng hoàn toàn Miền Nam, thống nhất đất nước.

Năm 1993, Đình - Đền - Chùa Chi Đông đã được Nhà nước công nhận là quần thể di tích lịch sử - văn hóa cấp Quốc gia. Năm 2010, di tích lịch sử Đền - Chùa Chi Đông được khởi công trùng tu, tôn tạo các hạng mục chính và được khánh thành vào năm 2013 và hiện nay đang được tu tạo các hạng mục phụ trợ. Năm 2018, thể theo nguyện vọng của Nhân dân địa phương, Đình Chi Đông được phục dựng lại và khánh thành năm 2021.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Lễ hội Đình - Đền - Chùa Chi Đông là sinh hoạt văn hóa có ý nghĩa trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân, cầu cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống no ấm, mạnh khỏe, hạnh phúc. Đây cũng là dịp để giáo dục con cháu và củng cố sự đoàn kết trong làng Chi Đông trước đây và thị trấn Chi Đông ngày nay.

Lễ hội Đền - Chùa Chi Đông kéo dài đến hết ngày 18 tháng Giêng, với nghi thức rước kiệu truyền thống và các trò chơi dân gian, hoạt động văn nghệ, thi đấu thể thao như: đấu vật, cờ tướng, bóng chuyền hơi nam, nữ, bóng chuyền da, văn nghệ quần chúng, hát quan họ dưới thuyền rồng.v.v. thu hút hàng vạn lượt người dân và du khách thập phương.