Đình, Đền Đặng Giang, thờ phụng tam vị Đại vương cùng Tản Viên Sơn Thánh đánh giặc ngoại xâm thời Hùng Vương thứ 18

Hòa Phú là một xã nông nghiệp ven sông Đáy, trước kia thuộc tỉnh Hà Tây, từ năm 2008 thuộc thành phố Hà Nội. Xã có tổng diện tích đất tự nhiên 6,39 km², dân số năm 1999 là 6.893 người, mật độ dân số đạt 1.079 người/km². Ranh giới xã về phía đông giáp xã Hòa Lâm, phía bắc giáp xã Hòa Nam và xã Vạn Thái, phía nam giáp xã Phù Lưu (đều cùng thuộc huyện Ứng Hòa), phía tây giáp xã Đại Hưng (thuộc huyện Mỹ Đức).

Xã Hòa Phú bao gồm 4 thôn: Đặng Giang, Dư Xá Hạ, Quán Xá, An Phú. Thôn Đặng Giang xưa kia là một xã có tên chữ 鄧江, tên nôm Kẻ Đặng.

Đình Đặng Giang.

Lược sử

Đình làng Đặng Giang được dựng vào thế kỷ XVII, trong cung cấm có bản thần phả soạn từ năm Hồng Phúc nguyên niên (1572) thời Lê và phụng sao năm Tự Đức thứ tư (1851) thời Nguyễn, cho biết ba vị thành hoàng là tướng của vua Hùng thứ 18 và có danh xưng: Dực Vận Cương Nghị Bao La đại vương, Tế Thế An Dân Quy Chân đại vương, Tuyên Khánh Phổ Huệ Bát Nhã đại vương.

Theo thần tích, ba vị đại vương vốn văn võ toàn tài, có công lớn giúp Tản Viên sơn thánh đánh thắng địch, được vua Hùng phong tước và ban cho Kẻ Đặng làm thực ấp. Ba ngài chăm lo đời sống và phủ dụ dân trong vùng, giáo hoá điều nhân nghĩa, dạy bảo cách chăn tằm, ươm tơ, dệt lụa, sau khi các vị hoá được dân lập đền thờ phụng, tôn vinh là thành hoàng làng.

Các triều đại Việt Nam kể từ thế kỷ XVII đều có ban hành sắc phong Tam vị đại vương là thượng đẳng phúc thần kèm theo nhiều mỹ tự và cho phép nhân dân Đặng Giang thờ phụng tại đình làng. Đình đã được trùng tu, tôn tạo nhiều lần, lần cuối là vào đầu thế kỷ XXI.

Năm 1994, Bộ Văn hoá và Thông tin đã xếp hạng ngôi đình này là Di tích kiến trúc lịch sử nghệ thuật quốc gia.

Kiến trúc

Ngôi đình hiện nằm tại phía bắc đường quốc lộ QL21B, sát dưới chân đê sông Đáy. Cổng nhìn về phía tây nam, làm theo kiểu nghi môn với 2 trụ biểu lớn, thân trụ đắp câu đối chữ Hán. Cả 3 cửa đều có bậc gạch dẫn xuống, du khách vào sân sẽ gặp hai bên là hai tượng hộ pháp, bên tả đình có ngôi miếu nhỏ 3 gian và bên hữu có nhà bia tưởng niệm liệt sĩ thôn Đặng Giang.

Toà đại bái rộng 6m, dài 10m, gồm 3 gian 2 chái, cửa bức bàn, gian giữa kết nối với hậu cung theo hình chuôi vồ. Các mái đều lợp ngói ri, đầu đao cong cong, trên bờ nóc có đắp các hình con kìm, nghê, rồng. Bên dưới mái là các bộ vì cùng làm theo một kiểu “giá chiêng kẻ suốt”, nằm trên hệ thống 4 hàng cột gỗ lim kê chân đá. Toà hậu cung làm khá đơn giản, gian ngoài bài trí các đồ tế khí, trong cung cấm có 3 bộ bài vị và các hộp cất giữ đạo sắc phong thần.

Di vật

Đình Đặng Giang đã được tu sửa lớn vào đời vua Tự Đức nên có thể thấy lớp điêu khắc tân tạo mang rõ phong cách nghệ thuật thời Nguyễn. Nổi bật là những hàng cột cái đều sơn đỏ, có đường kính lớn từ 45cm đến 50cm và những mảng chạm khắc được tô màu. Các mảng trang trí bong kênh là những tạo tác thời Lê, chủ yếu sử dụng các đề tài rồng, lân, phượng hoàng.

Trong cung cấm hiện còn 46 đạo sắc phong thần cho Tam vị đại vương, mang niên hiệu: Dương Hòa (7 đạo), Phúc Thái (10 đạo), Khánh Đức (3 đạo), Thịnh Đức (6 đạo), Vĩnh Thọ (2 đạo), Cảnh Trị (3 đạo), Chiêu Thống (3 đạo), Quang Trung (3 đạo), Cảnh Thịnh (3 đạo), Bảo Hưng (3 đạo), Gia Long (3 đạo).Kề gần Đặng Giang là đình Dư Xá Thượng thờ Thánh Tản.