Ở Sóc Trăng, hàng năm đến mùa lúa chín, đồng bào Khmer gặt nếp sữa đem về làm cốm dẹp - món ăn đặc sản dân dã, gắn liền lễ hội văn hóa truyền thống Ok-om-bok, lễ cúng Trăng vào Rằm tháng 10 âm lịch.
Ơ ấp Phước Quới, xã Phú Tân, huyện Châu Thành, có làng nghề chuyên làm cốm dẹp, đã tồn tại hơn một thế kỷ. Gia đình ông bà Lâm Tam, một trong những người giã cốm dẹp lâu đời, cho biết: Cốm dẹp không chỉ là món ăn truyền thống của người Khmer Nam Bộ, mà còn là vật phẩm để cúng Trăng trong lễ Ok-om-bok, để tưởng nhớ công ơn Mặt trăng, vị thần điều tiết mùa màng, mang lại ấm no hạnh phúc cho con người. Để làm ra được hạt cốm dẹp dẻo thơm, cần phải có nếp thuần chủng, ngon nhất là giống nếp mùa Long An, Cái Bè (Tiền Giang) được gieo trồng trên đất Đại Tâm, Châu Thành (Sóc Trăng)… Khi nếp vừa chín tới, người dân gặt, tuốt đem về lựa chọn những hạt nếp to, chắc để làm cốm.
Để làm ra hạt cốm dẹp, trước tiên rang nếp nóng đều, hạt nếp vừa nở thì đem giã. Mỗi mẻ cốm dẹp cần 4 người, trong đó có 2 người cầm chày giã, một người đảo, trộn cốm và một người sàng lọc cốm cho sạch bụi. Vất vả nhất là người cầm chày (chày nặng gần 10kg), cần phải có sức khỏe và sự dẻo dai. Nếu làm liên tục, mỗi người giã được từ 40 - 60kg cốm một ngày.
Năm nay, lần đầu tiên lễ hội Ok-om-bok kết hợp đua ghe ngo của đồng bào Khmer được nâng lên Festival (diễn ta từ ngày 14 đến 17-11 tại Sóc Trăng), được tôn vinh thành lễ hội cấp quốc gia. Đặc biệt, tại lễ hội này, 3 sản phẩm: Bánh in nặng 509kg, bánh pía nặng 306kg và dĩa cốm dẹp 108kg được công nhận đạt kỷ lục Việt Nam.
Những hạt nếp rang trên bếp lửa hồng nổ tí tách, tỏa hương thơm phức.
Làm cốm dẹp vất vả nhất là người cầm chày (chày nặng gần 10kg) phải giã “cắc-cụp, cùm-cum” từ 130 - 150 cái cho mỗi mẻ, do đó phải cần có sức khỏe dẻo dai.
Công đoạn sàng lọc cốm cho sạch bụi thường do phụ nữ đảm nhiệm.
Dĩa cốm dẹp Sóc Trăng nặng 108kg được công nhận đạt kỷ lục Việt Nam tại lễ hội Ok-om-bok trong khuôn khổ Festival Đua ghe ngo đồng bào Khmer ĐBSCL - Sóc Trăng lần thứ I-2013.
Nguồn : baoanhdatmui