Trong các tour du lịch ở Hải Phòng, Đền Gắm, một ngôi đền nằm kề bên dòng sông Văn Úc được khá nhiều du khách tìm đến.
Đền Gắm thuộc thôn Cẩm Khê, xã Toàn Thắng, huyện Tiên Lãng. Đền là một công trình kiến trúc cổ do nhân dân làng Cẩm Khê xưa xây dựng lên. Là nơi tôn thờ, tưởng niệm thống lãnh Ngô Lý Tín, một người văn võ song toàn, vị tướng tài ba thời Lý (101 - 1226). Ngay từ buổi đầu, Đền Gắm là một di tích quan trọng, một giá trị nhân văn đích thực để lại của lịch sử, một kiến trúc nghệ thuật và trong đời sống du lịch tâm linh không chỉ riêng của bản làng xã Toàn Thắng - Tiên Lãng.
Theo sử sách và các thế hệ già làng, Đền Gắm được xây dựng từ thời Lý Cao Tông. Từ khi xây dựng đến nay, di tích được tu sửa nhiều lần, dấu vết xưa hầu như bị phai mờ. Về kiến trúc, Đền Gắm được dựng lại chủ yếu mang nét phong cách kiến trúc từ thời Nguyễn, theo lối đục trơn, bào nhẵn. Tuy nhiên, Đền Gắm được trùng tu một lần khá lớn dưới triều Nguyễn năm 1802 - 1846, có kiến trúc “tiền nhất hậu đinh” gồm 5 gian tiền đường, 3 gian tiền tế và một gian hậu cung. Các vì kèo gỗ có kết cấu kiểu “thuận chồng đốc thước”, mái lợp ngói mũi hài...
Tổng thể di tích gồm hạng mục công trình có một kiểu kiến trúc riêng, tất cả tạo nên sự liên hoàn khép kín riêng cho di tích. Đáng chú ý hơn tại Đền Gắm, mặc dù do chiến tranh tàn phá nặng nề, song vẫn còn lưu giữ được nhiều di tích có giá trị như: Cửa võng; treo dưới xà thượng gian trung tâm tòa tiền tế, có kích thước rộng 1,4m, cao 1,6m; được chạm nét hoa văn “Lưỡng long chầu nguyệt”. Y Môn treo dưới xà hạ tả gian, được chạm theo kiểu “Lưỡng long chầu hoa cúc”; Long đình; như một kiến trúc nhỏ, hai tầng tám mái được trang trí chạm nổi các đề tài bát bửu, hoa lá, lưỡng long tranh châu, hồi văn và chữ thọ.
Di tích bao đời nay đã là niềm tự hào, nơi gửi gắm đức tín tâm linh truyền thống của nhân dân địa phương và những đoàn du khách muốn gửi gắm những ước nguyện qua nhiều chuyến du lịch tâm linh hướng về nguồn cội… “Thứ nhất Đền Bì, thứ nhì Đền Gắm” câu nói đó đã truyền tụng từ đời này qua đời khác, đã khẳng định vai trò to lớn của Đền Gắm trong mạng lưới về di tích ở Hải Phòng. Đặc biệt, di tích còn có ý nghĩa để các nhà chuyên môn nghiên cứu về lịch sử chống giặc ngoại xâm thật đáng tự hào của dân tộc Việt Nam.
Qua thời gian, di tích đã bị xuống cấp nhiều. Vào ngày 2/3/2010, Bộ VHTTDL đã phối hợp cùng UBND TP. Hải Phòng tổ chức lễ khởi công dự án đầu tư tu bổ tôn tạo Đền Gắm, tôn tạo nhà tiền tế, trung tế, hậu cung, rhủ rừ, hạ tầng kỹ thuật… trên tổng diện tích gần 2000 m2, với kinh phí đầu tư giai đoạn một là 21,4 tỷ đồng. Vào đầu tuần của tháng 7/2010 Phó Chủ tịch UBND TP. Hải Phòng Hoàng Văn Kể, đã cùng các ban ngành liên quan, có cuộc kiểm tra tiến độ dự án tu bổ Đền Gắm. Phó Chủ tịch Thành phố yêu cầu, các đơn vị thi công bảo đảm tiến độ cũng như những yêu cầu về kỹ thuật và mỹ thuật của công trình; phấn đấu hoàn thành các hạng mục cơ bản vào đúng dịp Đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội và hoàn thành toàn bộ công trình vào cuối năm nay. Đây thực sự là công trình thiết thực, nhằm phục dựng và tiếp tục phát huy giá trị thế mạnh của di tích trong đời sống xã hội, bảo tồn những giá trị truyền thống văn hóa cao đẹp đã được lưu giữ qua nhiều triều đại, có ý nghĩa quan trọng trong việc giáo dục truyền thống yêu nước, giúp cho địa phương có di tích không mất đi bản sắc, đồng thời là một điểm nhấn quan trọng, góp sức, tạo lên thế mạnh cho ngành Du lịch thành phố cảng cất cánh.
Nguồn : Báo Du lịch