Nghệ thuật truyền thống hút khán giả

Dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 02/9, khu vực hồ Nghĩa Long (phường Bắc Giang) trở thành điểm hẹn văn hóa thu hút hàng nghìn người dân thưởng thức chương trình nghệ thuật “Sum họp trúc mai” do các nghệ sĩ Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Nhà hát Chèo Bắc Ninh, Trung tâm Văn hóa và Xúc tiến du lịch tỉnh phối hợp tổ chức. Trên bờ là sân khấu được thiết kế công phu, dưới hồ 5 chiếc thuyền rồng lướt nhẹ tạo nên khung cảnh vừa cổ kính, vừa hiện đại.

Trình diễn múa rối nước tại Quảng trường 3/2

Trong không gian lung linh với ánh đèn soi bóng xuống mặt nước, các nghệ sĩ, liền anh, liền chị cất lên những làn điệu chèo, quan họ ngọt ngào như: Vui bốn mùa, Thân lươn bao quản lấm đầu, Ngồi tựa mạn thuyền, Gửi anh khúc hát nghĩa tình, Đò đưa… khiến khán giả thích thú. Trong dòng người đứng quanh hồ, bà Thân Thị Đoàn, phường Đa Mai chia sẻ: “Lâu lắm rồi mới được nghe quan họ trên thuyền giữa phố thị, tôi như thấy không khí hội Lim, vừa gần gũi vừa đậm bản sắc quê hương”.

Cũng trong những ngày Tết Độc lập của dân tộc, tại Quảng trường 3/2 (phường Bắc Giang) và Bảo tàng Bắc Ninh số 2 (phường Kinh Bắc), nghệ nhân Phường Rối nước Luy Lâu (phường Song Liễu) mang đến cho công chúng những tiết mục múa rối nước đặc sắc. Mở màn bằng hình tượng chú Tễu hóm hỉnh, tiếp đó là loạt tích trò: Cày bừa, Bắt cá, Đánh cáo bắt vịt, Múa rồng… kết hợp lời thoại dí dỏm, tiếng trống, nhịp phách cùng làn điệu quan họ mượt mà. Sự hòa quyện ấy tạo nên không gian trình diễn vừa sinh động vừa trữ tình khiến khán giả không ngừng vỗ tay tán thưởng. Nghệ nhân Nguyễn Thành Lai, Trưởng Phường Rối nước Luy Lâu bày tỏ: “Khán giả cổ vũ nhiệt tình khiến chúng tôi rất phấn khởi. Đó là động lực để các thành viên tiếp tục sáng tạo, giữ gìn loại hình sân khấu dân gian độc đáo này”.

Tương tự, Hội chợ trưng bày sản phẩm OCOP tại Công viên Ngô Gia Tự vừa qua, không gian trình diễn nghệ thuật truyền thống tạo nên sắc màu riêng, níu chân du khách. Đặc biệt, tham gia Triển lãm thành tựu đất nước tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia (Hà Nội) từ ngày 28/8 đến 15/9, Bắc Ninh đã mang đến chuỗi hoạt động trải nghiệm văn hóa dân gian: Trình diễn nghề làm tranh dân gian Đông Hồ, in dập mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm, giới thiệu ẩm thực truyền thống cùng các tiết mục quan họ, ca trù, hát then… lan tỏa nét văn hóa Kinh Bắc tới bạn bè trong nước và quốc tế.

Những năm gần đây, các địa phương trong tỉnh thường xuyên tổ chức các chương trình văn hóa nghệ thuật nhằm nâng cao đời sống tinh thần cho Nhân dân. Ở đó, nghệ thuật dân gian luôn là điểm nhấn và được công chúng đón nhận nồng nhiệt. Không ít bạn trẻ hào hứng ghi hình, chia sẻ trên mạng xã hội góp phần đưa nghệ thuật dân gian đến gần hơn với cộng đồng. Những làn điệu xưa, trò diễn cổ khi vang lên trong không gian hôm nay khẳng định sức sống bền bỉ của di sản trong đời sống đương đại.

Gìn giữ và phát huy giá trị các di sản

Những chương trình nghệ thuật dân gian diễn ra thời gian qua là sắc màu nổi bật trong bức tranh phong phú của đời sống văn hóa Bắc Ninh. Nghệ thuật dân gian đang trở lại mạnh mẽ trong đời sống hôm nay, mang đến cho cộng đồng “món ăn tinh thần” mới mẻ mà gần gũi. Thông tin từ Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, từ đầu năm 2025 đến nay, toàn tỉnh đã tổ chức hàng trăm buổi diễn, giao lưu, giới thiệu di sản dân gian tại cơ sở. Các loại hình đặc sắc như quan họ, chèo, múa rối nước, ca trù, hát trống quân… xuất hiện thường xuyên trong lễ hội, sự kiện lớn, tạo nên những “bữa tiệc văn hóa” cho Nhân dân. Phía sau những chương trình, tiết mục hấp dẫn là nỗ lực bền bỉ để “giữ lửa”, làm mới và lan tỏa giá trị di sản tới đông đảo công chúng của các nghệ nhân, nghệ sĩ.
Những năm gần đây, ngành văn hóa và các địa phương thường xuyên tổ chức chương trình văn hóa nghệ thuật nhằm nâng cao đời sống tinh thần cho Nhân dân. Ở đó, nghệ thuật dân gian luôn là điểm nhấn và được công chúng đón nhận. Không ít bạn trẻ hào hứng ghi hình, chia sẻ trên mạng xã hội góp phần đưa nghệ thuật dân gian đến gần hơn với cộng đồng.

Bắc Ninh hiện có 7 di sản được UNESCO ghi danh, 33 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia cùng gần 1,4 nghìn lễ hội truyền thống. Đây là kho tàng quý giá đồng thời đặt ra trách nhiệm lớn trong bảo tồn và phát huy. Tỉnh đã ban hành nhiều chính sách, giải pháp sáng tạo để di sản không chỉ được “cất giữ” mà còn thực sự hòa cùng nhịp sống hiện đại. Các lễ hội truyền thống được khôi phục, nghi lễ đặc sắc và trò chơi dân gian độc đáo được tái hiện. Nhiều loại hình nghệ thuật trình diễn như quan họ, chèo, hát then, trống quân, ca trù… được bảo tồn và truyền dạy qua lớp học, câu lạc bộ. Ngay sau khi Dân ca Quan họ được UNESCO vinh danh, tỉnh chỉ đạo tổ chức Festival “Về miền Quan họ”, duy trì hát quan họ trên thuyền, đưa di sản tham gia các sự kiện chính trị, ngoại giao văn hóa lớn trong và ngoài nước. Công tác nghiên cứu, sưu tầm, quảng bá được đẩy mạnh trên nhiều kênh truyền thông góp phần làm giàu và lan tỏa giá trị di sản.

Cùng đó, các loại hình diễn chèo, ca trù, hát then, soọng cô cũng được tôn vinh, lan tỏa qua liên hoan, hội diễn, thu hút các nghệ nhân, câu lạc bộ và giới trẻ tham gia. Tại cơ sở, nhiều địa phương tổ chức thi hát trống quân, giao lưu diễn chèo, quan họ... huy động cộng đồng cùng tham gia. Chính sự cộng hưởng ấy biến buổi diễn thành ngày hội, nơi nghệ thuật không chỉ được trình diễn mà còn được sẻ chia, trao truyền. Để chương trình nghệ thuật hấp dẫn, các ngành, đơn vị luôn chú trọng đầu tư kịch bản, dàn dựng công phu và quảng bá rộng rãi nên được đông đảo khán giả hưởng ứng. Nghệ nhân - những người nắm giữ hồn cốt di sản được tôn vinh và hỗ trợ, động viên để tiếp tục lan tỏa giá trị di sản cho thế hệ sau. Theo ông Trịnh Hữu Hùng, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, việc đưa nghệ thuật dân gian vào sự kiện văn hóa không chỉ phục vụ nhu cầu tinh thần của Nhân dân mà còn là cách bảo tồn hiệu quả. Thời gian tới, Bắc Ninh tiếp tục đầu tư không gian biểu diễn tại các di tích, điểm du lịch; gắn di sản với phát triển du lịch, thúc đẩy kinh tế - xã hội đồng thời mở rộng sân chơi nghệ thuật cho cộng đồng.

Vi Lệ Thanh

Báo Bắc Ninh online - baobacninh.com.vn - Đăng ngày 15/9/2025