Bản sắc văn hóa - nền tảng phát triển bền vững

Cao Bằng từ lâu được biết đến như miền non nước hữu tình, nơi hội tụ kho tàng di sản văn hóa và lịch sử. CVĐC Toàn cầu Non nước Cao Bằng, được UNESCO công nhận năm 2018, trải rộng trên hơn hơn 3.390 km², trải rộng nhiều xã trong tỉnh, với hàng trăm điểm di sản địa chất, cảnh quan và văn hóa.

Dọc những tuyến du lịch trải nghiệm, du khách không chỉ chiêm ngưỡng thác Bản Giốc hùng vĩ, hồ Thang Hen thơ mộng hay núi đá vôi trùng điệp hàng trăm triệu năm tuổi, mà còn được đắm mình trong không gian văn hóa của các dân tộc Tày, Nùng, Dao, Mông, Lô Lô… Những nếp nhà sàn cổ kính, điệu sli, lượn mượt mà, lễ hội truyền thống và nghề thủ công độc đáo tạo nên sức sống văn hóa đặc sắc.

Nghề rèn Phúc Sen của người Nùng An đã được ghi danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Tại đây, những lưỡi dao, công cụ được rèn bằng tay không chỉ phục vụ sản xuất mà còn trở thành sản phẩm du lịch hấp dẫn. Ở Trùng Khánh, các làn điệu sli, lượn được lớp trẻ tiếp nối, cất vang trong ngày hội, vừa giữ bản sắc vừa quảng bá văn hóa quê hương.

Ông Hoàng Văn Rứ, Nghệ nhân Ưu tú xã Đoài Dương chia sẻ: Chúng tôi luôn dặn con cháu phải biết hát sli, biết giữ phong tục. Có khách đến nghe, mình hát không chỉ để vui mà để họ hiểu thêm văn hóa Tày, hiểu tình người Cao Bằng.

Văn hóa bản địa vừa là tài sản tinh thần, vừa là động lực phát triển kinh tế. Chính sự gắn kết giữa bảo tồn văn hóa với phát triển du lịch cộng đồng đã giúp nhiều gia đình cải thiện đời sống, mở rộng cơ hội vươn lên.

Du khách trải nghiệm làm giấy bản ở xã Quảng Uyên

Giữ môi trường xanh - chìa khóa cho tương lai

Nếu văn hóa là nền tảng thì môi trường là điều kiện tiên quyết để Non nước Cao Bằng phát triển bền vững. Đây là hệ sinh thái núi đá vôi điển hình, nơi hội tụ nhiều loài động - thực vật quý hiếm, trong đó có loài ghi trong Sách đỏ Việt Nam.

Thời gian qua, tỉnh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp: quy hoạch bảo tồn, phát huy giá trị công viên địa chất; phát động phong trào “Nói không với rác thải nhựa”; khuyến khích mô hình du lịch cộng đồng xanh; hướng dẫn người dân phân loại, xử lý rác tại nguồn.

Một số homestay ở Trùng Khánh, Quảng Hòa trở thành điểm sáng khi kết hợp sử dụng vật liệu tự nhiên, năng lượng mặt trời, thực đơn từ nông sản sạch. Du khách đến trải nghiệm được sống “như người bản địa”, tham gia làm cơm lam, đan lát, hái rau… Qua đó, họ không chỉ thưởng thức cảnh đẹp mà còn thấm triết lý sống hài hòa với tự nhiên.

Giám đốc Ban Quản lý CVĐC Non nước Cao Bằng Vi Trần Thùy nhấn mạnh: Phát triển CVĐC là phát triển hài hòa giữa kinh tế, văn hóa và môi trường. Nếu thiên nhiên bị tàn phá, di sản mất đi, thì cơ hội phát triển cũng không còn.

Mỗi nỗ lực nhỏ - từ trồng cây xanh, làm sạch dòng suối, đến việc sử dụng sản phẩm thân thiện môi trường đều góp phần nuôi dưỡng “màu xanh di sản”, làm nền tảng cho sự phát triển lâu dài.

Gắn kết cộng đồng - lan tỏa khát vọng non nước

Điểm cốt lõi để bảo tồn và phát triển CVĐC nằm ở sự tham gia của cộng đồng. Người dân không chỉ là chủ thể lưu giữ văn hóa mà còn là nhân tố trực tiếp tạo nên sản phẩm du lịch, hướng dẫn trải nghiệm cho du khách.

Tại Khu du lịch thác Bản Giốc, xã Đàm Thủy, nhiều hộ liên kết cung cấp dịch vụ lưu trú, ẩm thực, vận chuyển, tạo thành chuỗi giá trị khép kín. Ở Pác Bó, xã Trường Hà, các hộ dân tích cực tham gia trồng hoa, dọn vệ sinh, giữ cảnh quan sạch đẹp để níu chân khách.

Tại các homestay ở xã Đàm Thủy, du khách tham gia hoạt động trải nghiệm, giao lưu văn hóa, ẩm thực

Chị Hoàng Thị Lan, chủ một homestay ở xã Đàm Thủy chia sẻ: Du khách rất thích được trải nghiệm những hoạt động như nấu ăn, làm vườn, làm nông, đan lát, hát dân ca… Qua các dịch vụ này, mình vừa giữ nếp nhà, giá trị văn hóa truyền thống, vừa có thêm thu nhập. Đồng thời, giúp người dân hiểu rằng, bảo tồn di sản văn hóa không có nghĩa là “đóng băng”, mà là làm cho di sản sống cùng thời đại. Chúng ta phải gìn giữ nhưng cũng phải sáng tạo, để di sản trở thành nguồn lực phát triển của địa phương.

Sự đồng hành của chính quyền, cộng đồng và doanh nghiệp đã tạo sức bật phát triển mới, để làm sao hướng đến xây dựng CVĐC Non nước Cao Bằng trở thành mô hình phát triển xanh - tuần hoàn: du lịch “không rác thải”, nông nghiệp hữu cơ, bảo tồn đa dạng sinh học, gắn kết công nghệ số trong quảng bá.

Đến với Non nước Cao Bằng hôm nay, du khách không chỉ chiêm ngưỡng cảnh sắc hùng vĩ mà còn được sống trong bầu không khí xanh, đậm đà bản sắc. Mỗi mái nhà sàn, điệu sli, món âm thực, mỗi cánh rừng, dòng suối đều kể câu chuyện về sự gắn kết giữa con người và thiên nhiên.

Về “miền di sản xanh” không chỉ là hành trình khám phá, mà còn là lời mời gọi chung tay bảo tồn và phát triển. Đó là khát vọng của nhân dân các dân tộc trong tỉnh về xây dựng vùng đất giàu bản sắc văn hóa, gìn giữ thiên nhiên trong lành, trở thành điểm sáng phát triển bền vững, góp phần cùng cả nước hướng tới một tương lai xanh, hài hòa và thịnh vượng.   

Minh Hòa

Báo Cao Bằng điện tử - baocaobang.vn - Đăng ngày 13/4/2025